حکمرانی جهانی

تصویری که امروز از اینترنت در دست می‌باشد تمرکزی از قدرت در دست چند شرکت خیلی بزرگ و مداخلات بلوک‌های قدرت رقیب با محوریت آمریکا، چین و اتحادیۀ اروپا که منجر به دورنمای دیجیتال بسیار تکه‌تکه‌تری شده است.

این‌چنین شد که درنهایت اشرف غنی؛ نویسنده تقدیرشدۀ کتاب «بازسازی کشورهای فروشکسته»، دیوانه‌وار و در کمتر از دو دقیقه با رسوایی از کشور فروشکسته‌اش فرار کرد!

بدین ترتیب تقلیل سطح حمایت از برجام توسط اتحادیۀ اروپا در برابر ایالات‌متحده را به‌وضوح در حدّ ارزیابی «زیان اقتصادی نامتناسبِ قبض تلفن بانک ملی به شرکت مخابرات آلمان» می‌توان مشاهده کرد.

برآیند این نوشتار برای طرف ایرانی آن است که هنگام مواجهۀ با مسائل افغانستان در همسایگی خود باید در نظر داشت که با یک قبیله-دولت به‌جای یک ملت-دولت روبه‌رو می‌باشد و بر این اساس و پیش‌فرض، می‌باید با تحولات متنوع و متعدد این کنفدراسیون قبیله‌ای سیاست‌ورزی کرد واز هرگونه بیش یا کم ارزیابی این «اجتماع استعمارساخته از قبایل متفرق» خودداری کرد.

برآورد این نوشتار برای طرف ایرانی این است که به قول جان اف. کِنِدی «بیایید هرگز از روی ترس مذاکره نکنیم؛ اما بگذارید هرگز از مذاکره نترسیم».

برآورد این نوشتار برای طرف ایرانی این است که دل بستن بیش‌ازاندازه به برداشته شدن تحریم‌ها؛ یعنی بازی در زمین ایالات‌متحده برای کمک به در میان زمین و هوا نگه‌داشتن ایران.

برای جلب‌توجه ایران، باید کشورهای دیگر را متقاعد می‌کردیم که گرهِ تحریم‌ها را محکم‌تر کنند؛ و این یعنی باید موافقت دو دشمنِ قدرتمند و تاریخی‌مان [روسیه و چین] را جلب می‌کردیم که اصولاً تحریم‌ها را دوست نداشتند، روابط دوستانه دیپلماتیک و تجاری با ایران داشتند و تقریباً به‌اندازه تهران نسبت به اهداف آمریکا بی‌اعتماد بودند.

شدت عمل بعضاً بی‌مورد در برابر یمن، قطر و اخیراً لبنان را از اثرات ترس از احساس رهاشدگی این کشور توسط آمریکا به دلیل اهمیت کمتر خاورمیانه به‌واسطۀ بروز سقف قیمتی بر حداکثر بهای نفت می‌تواند تلقی می‌کند.

برگزاری چهار دور مذاکرات ایران و عربستان و انتشار خبر از سرگیری مبادلات تجاری بین ایران و عربستان سعودی تا زمان نگارش این نوشتار، اثر مبارک این اهمیت کمتر خاورمیانه به‌واسطۀ بروز سقف قیمتی بر حداکثر بهای نفت می‌تواند تلقی شود.

با توجه به سیاست‌های قاطعانه شی جین پینگ؛ رئیس‌جمهور چین، احتمالاً ایالات‌متحده مجبور خواهد بود زمان بیشتری را در بخش رقابت‌جویانۀ معادلۀ قدرت خود با این اژدها صرف کند؛ اما این معادله نمی‌تواند به روش شیطان‌سازی ایدئولوژیک و تلقین تشابهات گمراه‌کننده جنگ سرد به نفع ایالات‌متحده حل گردد؛ زیرا نه آمریکا و نه اتحادیه اروپا و نه حتی خود چین، چنین راه‌حلی را به شرح ذیل نمی‌پسندند.

در خفا رهبران آمریکا هم با سران چین در این که اقتصاد واقعی بنیان اقتصاد دیجیتال است، توافق دارند. آن‌ها هم نگران‌اند که غول‌های فنّاورانه آمریکایی رقبای کمتر فنّاورانه خود را به نابودی می‌کشانند، حریم خصوصی کاربران را نقض می‌کنند و اطلاعات آن‌ها را به آگهی‌دهنده‌ها می‌فروشند، جلوی پخش اخبار دروغ را نمی‌گیرند؛ چون کلیک بیشتری می‌خورند و به‌طور مخفیانه باعث اعتیاد آنلاین کاربران می‌شوند.

به‌دست گرفتن و کنترل بازار تولید تراشه‌ها در قرن ۲۱ چیزی شبیه به‌دست گرفتن و کنترل منابع نفتی در قرن ۲۰ است و به کشوری که این صنعت و بازار آن را در دست داشته باشد، اجازه می‌دهد بر قدرت نظامی و اقتصادی کشورهای دیگر نیز حاکمیت داشته باشد.