جستارهایی در حقوق ایران
از: دکتر فرشید فرحناکیان
فردای اقتصاد
دیدار با معاون اول قوه قضائیه
جشن 71 سالروز استقلال کانون وکلای دادگستری
دنیای اقتصاد
دفاع پرس
نشست رئیس قوه قضاییه با هیئت‌مدیره کانون مرکز
میزگرد سازمان بسیج حقوقدانان
برنامه تيتر امشب شبکه خبر
نشست خبری فارس
برنامه ثریا
دانشکده فنی
اتحادیه جنبش عدالتخواه دانشجویی
گروه وکلای دادگو
گفتگو با مجله عدالت‌نامه
مصاحبه سکه با فارس
دادآفرین
همایش دادآفرین
بنیاد حقوقی میزان
رادیو اقتصاد 2
مصاحبه با دنیای اقتصاد
مهار نفوذ روسیه در صادرات نفت قزاقستان تاریخ : 1404/09/02

مهار نفوذ روسیه در صادرات نفت قزاقستان

انتخاب نهایی قزاقستان میان این سه مسیر، به‌منزله تعیین موقعیت آن در نظم در حال تکوین قرن بیست‌ویکم است؛ نظمی که در آن ژئواکونومیک جایگزین ژئوپلیتیک سنتی شده و قدرت از طریق کنترل مسیرهای انرژی، نه تسلیحات نظامی، تعریف می‌شود. آینده قزاقستان، درواقع آزمونی است برای سنجش اینکه کدام مدل توسعه؛ وابستگی، چندمحوری یا ادغام در اقتصاد غربی، می‌تواند ثبات و رشد پایدار را در یک منطقه به‌شدت رقابتی تضمین کند.
انتخاب نهایی قزاقستان میان این سه مسیر، به‌منزله تعیین موقعیت آن در نظم در حال تکوین قرن بیست‌ویکم است؛ نظمی که در آن ژئواکونومیک جایگزین ژئوپلیتیک سنتی شده و قدرت از طریق کنترل مسیرهای انرژی، نه تسلیحات نظامی، تعریف می‌شود. آینده قزاقستان، درواقع آزمونی است برای سنجش اینکه کدام مدل توسعه؛ وابستگی، چندمحوری یا ادغام در اقتصاد غربی، می‌تواند ثبات و رشد پایدار را در یک منطقه به‌شدت رقابتی تضمین کند.
حقوق نفت و گاز حکمرانی جهانی
سامانۀ روابط اشخاص و کارکردهای آن در فرآیند گزیر بانک‌ها تاریخ : 1404/08/27

سامانۀ روابط اشخاص و کارکردهای آن در فرآیند گزیر بانک‌ها

سامانۀ روابط اشخاص نه‌تنها ابزار نظارت است؛ بلکه پیش‌شرط موفقیت هر گزیر بانکی در ایران است؛ پیش‌شرطی که بدون آن، بازسازی بانک‌های بحران‌زده؛ ازجمله بانک آینده، به معنای حرکت در تاریکی و پذیرش ریسک‌های حقوقی و اقتصادی جبران‌ناپذیر خواهد بود.
سامانۀ روابط اشخاص نه‌تنها ابزار نظارت است؛ بلکه پیش‌شرط موفقیت هر گزیر بانکی در ایران است؛ پیش‌شرطی که بدون آن، بازسازی بانک‌های بحران‌زده؛ ازجمله بانک آینده، به معنای حرکت در تاریکی و پذیرش ریسک‌های حقوقی و اقتصادی جبران‌ناپذیر خواهد بود.
حقوق بانکی
ژئواکونومیِ معکوسِ تحریم‌های نفتی: جهش چین، مقاومت ایران، بازآرایی روسیه تاریخ : 1404/08/26

ژئواکونومیِ معکوسِ تحریم‌های نفتی: جهش چین، مقاومت ایران، بازآرایی روسیه

تحریم‌های نفتی وارد مرحله‌ای شده‌اند که می‌توان آن را «ژئواکونومیِ معکوس» نامید: به‌جای تضعیف دولت‌های هدف، آن‌ها را به سمت شبکه‌های جدید تجارت و همگرایی با قدرت‌های شرقی سوق داده‌اند؛ شبکه‌هایی که ضمن دور زدن ساختارهای غرب‌محور تجارت انرژی، موقعیت ژئواکونومیک چین و هند را تقویت کرده‌اند.
تحریم‌های نفتی وارد مرحله‌ای شده‌اند که می‌توان آن را «ژئواکونومیِ معکوس» نامید: به‌جای تضعیف دولت‌های هدف، آن‌ها را به سمت شبکه‌های جدید تجارت و همگرایی با قدرت‌های شرقی سوق داده‌اند؛ شبکه‌هایی که ضمن دور زدن ساختارهای غرب‌محور تجارت انرژی، موقعیت ژئواکونومیک چین و هند را تقویت کرده‌اند.
تجارت بین‌الملل حقوق نفت و گاز حکمرانی جهانی
بازی دو‌سطحی آمریکا در بازار نفت؛ از فشار بر مسکو تا توازن با پکن تاریخ : 1404/08/21

بازی دو‌سطحی آمریکا در بازار نفت؛ از فشار بر مسکو تا توازن با پکن

تحریم‌های نفتی جدید، نه نقطه‌عطف، بلکه ادامه منطقی سیاست انرژی آمریکا هستند؛ سیاستی که میان نمایش اقتدار در برابر روسیه و حفظ توازن اقتصادی با چین در نوسان است. در جهانی که انرژی بار دیگر ابزار اصلی قدرت شده است، آمریکا بیش از همیشه در حال استفاده از نفت به‌عنوان اهرم کنترل نظم جهانی است. این همان بازی دو‌سطحی است که در آن سیاست‌مداران در سطح اول سخن از تحریم می‌گویند و در سطح دوم، بازار را دقیقاً در همان چارچوبی که می‌خواهند «متعادل» نگاه می‌دارند.
تحریم‌های نفتی جدید، نه نقطه‌عطف، بلکه ادامه منطقی سیاست انرژی آمریکا هستند؛ سیاستی که میان نمایش اقتدار در برابر روسیه و حفظ توازن اقتصادی با چین در نوسان است. در جهانی که انرژی بار دیگر ابزار اصلی قدرت شده است، آمریکا بیش از همیشه در حال استفاده از نفت به‌عنوان اهرم کنترل نظم جهانی است. این همان بازی دو‌سطحی است که در آن سیاست‌مداران در سطح اول سخن از تحریم می‌گویند و در سطح دوم، بازار را دقیقاً در همان چارچوبی که می‌خواهند «متعادل» نگاه می‌دارند.
حقوق نفت و گاز حکمرانی جهانی
ژئو‌اکونومیِ وقفه: اقتصادِ مکث در میدان جنگ اقتصاد جهانی تاریخ : 1404/08/20

ژئو‌اکونومیِ وقفه: اقتصادِ مکث در میدان جنگ اقتصاد جهانی

بوسان شاید صحنه‌ی لبخند دو رهبر بود؛ اما پشت آن، جهان در حال تقسیم دوباره‌ی خطوط نبرد اقتصادی است. این وضعیت چنین نیز توصیف شده است: «قلدرها نیز گاه به آتش‌بس نیاز دارند؛ اما همیشه برای تجدیدقوا».
بوسان شاید صحنه‌ی لبخند دو رهبر بود؛ اما پشت آن، جهان در حال تقسیم دوباره‌ی خطوط نبرد اقتصادی است. این وضعیت چنین نیز توصیف شده است: «قلدرها نیز گاه به آتش‌بس نیاز دارند؛ اما همیشه برای تجدیدقوا».
تجارت بین‌الملل حکمرانی جهانی
ژئو‌اکونومی گروگان: مصادرۀ نکسپریا و سقوط استقلال فناورانه اروپا تاریخ : 1404/08/19

ژئو‌اکونومی گروگان: مصادرۀ نکسپریا و سقوط استقلال فناورانه اروپا

مصادرۀ شرکت هلندی نکسپریا (Nexperia)؛ زیرمجموعۀ گروه چینی وینگ‌تک (Wingtech)، از سوی دولت هلند در اکتبر ۲۰۲۵ (آبان 1404) نه‌تنها یک تصمیم صنعتی بلکه نمادی از تغییر پارادایم در امنیت اقتصادی اروپا بود. این اقدام که با استناد به «امنیت ملی» انجام شد، عملاً به ابزاری در بازی قدرت آمریکا و چین تبدیل گردید و نشان داد که اروپا در حال ورود به مرحله‌ای از ژئو‌اکونومی گروگان است؛ وضعیتی که در آن، مالکیت فناوری به سلاحی ژئوپلیتیک بدل می‌شود.
مصادرۀ شرکت هلندی نکسپریا (Nexperia)؛ زیرمجموعۀ گروه چینی وینگ‌تک (Wingtech)، از سوی دولت هلند در اکتبر ۲۰۲۵ (آبان 1404) نه‌تنها یک تصمیم صنعتی بلکه نمادی از تغییر پارادایم در امنیت اقتصادی اروپا بود. این اقدام که با استناد به «امنیت ملی» انجام شد، عملاً به ابزاری در بازی قدرت آمریکا و چین تبدیل گردید و نشان داد که اروپا در حال ورود به مرحله‌ای از ژئو‌اکونومی گروگان است؛ وضعیتی که در آن، مالکیت فناوری به سلاحی ژئوپلیتیک بدل می‌شود.
تجارت بین‌الملل حکمرانی جهانی
سوآپ گاز ترکمنستان با عراق قربانی تحریم‌های ثانویۀ ایران تاریخ : 1404/08/14

سوآپ گاز ترکمنستان با عراق قربانی تحریم‌های ثانویۀ ایران

در ظاهر، تحریم اخیر تنها یک قرارداد منطقه‌ای را متوقف کرده است؛ اما درواقع توازن انرژی در اوراسیا را دوباره ترسیم می‌کند: عراق بازنده فوری است؛ درحالی‌که تابستان‌هایش تاریک‌تر می‌شود. ترکمنستان شاید در کوتاه‌مدت زیان نبیند؛ اما اعتمادش به مسیر ایران ازمیان‌رفته است. ترکیه و اروپا برنده‌های بالقوه‌اند؛ چون مسیرهای جایگزین را بدون تهران می‌سازند و ایران از «هاب انرژی» به «مسیر مسدود» فروکاسته شده است.
در ظاهر، تحریم اخیر تنها یک قرارداد منطقه‌ای را متوقف کرده است؛ اما درواقع توازن انرژی در اوراسیا را دوباره ترسیم می‌کند: عراق بازنده فوری است؛ درحالی‌که تابستان‌هایش تاریک‌تر می‌شود. ترکمنستان شاید در کوتاه‌مدت زیان نبیند؛ اما اعتمادش به مسیر ایران ازمیان‌رفته است. ترکیه و اروپا برنده‌های بالقوه‌اند؛ چون مسیرهای جایگزین را بدون تهران می‌سازند و ایران از «هاب انرژی» به «مسیر مسدود» فروکاسته شده است.
حقوق نفت و گاز حکمرانی جهانی
خورالزبیر، آزمون استقلال انرژی عراق در میدان تحریم و رقابت ژئوپلیتیکی تاریخ : 1404/08/14

خورالزبیر، آزمون استقلال انرژی عراق در میدان تحریم و رقابت ژئوپلیتیکی

قراردادFSRU خورالزبیر، آغازگر دوره‌ای تازه در سیاست انرژی عراق است؛ دوره‌ای که در آن، بغداد می‌کوشد میان منافع اقتصادی خود و فشارهای ژئوپلیتیکی واشنگتن توازن برقرار کند. بااین‌حال، اگر پروژه به‌موقع اجرا و تأمین مالی شود، عراق می‌تواند برای نخستین بار در مسیر استقلال نسبی از گاز ایران قرار گیرد. در یک جمله: خورالزبیر؛ نه‌فقط یک بندر که میدان تازه‌ای از رقابت انرژی میان ایران و آمریکا در خلیج‌فارس است.
قراردادFSRU خورالزبیر، آغازگر دوره‌ای تازه در سیاست انرژی عراق است؛ دوره‌ای که در آن، بغداد می‌کوشد میان منافع اقتصادی خود و فشارهای ژئوپلیتیکی واشنگتن توازن برقرار کند. بااین‌حال، اگر پروژه به‌موقع اجرا و تأمین مالی شود، عراق می‌تواند برای نخستین بار در مسیر استقلال نسبی از گاز ایران قرار گیرد. در یک جمله: خورالزبیر؛ نه‌فقط یک بندر که میدان تازه‌ای از رقابت انرژی میان ایران و آمریکا در خلیج‌فارس است.
حقوق نفت و گاز حکمرانی جهانی
موازنۀ قانون‌گذاری اقتصادی در جنگ تجاری آمریکا و چین تاریخ : 1404/08/13

موازنۀ قانون‌گذاری اقتصادی در جنگ تجاری آمریکا و چین

درنهایت، جنگ تجاری ۲۰۲۵ را باید نه به‌عنوان جنگی میان صادرات و واردات، بلکه به‌عنوان نخستین جنگ قانون‌گذاری اقتصادی در قرن بیست‌ویکم دانست. قاعده ۵۰ درصد و قاعده حداقل، هر دو سلاح‌اند؛ نه در میدان نبرد، بلکه در میدان حقوق بین‌الملل اقتصادی. آنچه امروز در حال شکل‌گیری است، نوعی موازنه قانون‌گذاری (Regulatory Equilibrium) میان دو قدرت است؛ موازنه‌ای که به‌جای توپ و تانک، از مفاهیم حقوقی و معیارهای فنی استفاده می‌کند.
درنهایت، جنگ تجاری ۲۰۲۵ را باید نه به‌عنوان جنگی میان صادرات و واردات، بلکه به‌عنوان نخستین جنگ قانون‌گذاری اقتصادی در قرن بیست‌ویکم دانست. قاعده ۵۰ درصد و قاعده حداقل، هر دو سلاح‌اند؛ نه در میدان نبرد، بلکه در میدان حقوق بین‌الملل اقتصادی. آنچه امروز در حال شکل‌گیری است، نوعی موازنه قانون‌گذاری (Regulatory Equilibrium) میان دو قدرت است؛ موازنه‌ای که به‌جای توپ و تانک، از مفاهیم حقوقی و معیارهای فنی استفاده می‌کند.
تجارت بین‌الملل حکمرانی جهانی
ابهام استراتژیک گروه ویژۀ اقدام مالی در قبال ایران: بازی این گروه با عبارت «گام‌های بعدی» تاریخ : 1404/08/10

ابهام استراتژیک گروه ویژۀ اقدام مالی در قبال ایران: بازی این گروه با عبارت «گام‌های بعدی»

صرف تصویب پالرمو یا CFT نمی‌تواند به عادی‌سازی وضعیت ایران منجر شود؛ زیرا مسئله اصلی نه تصویب قوانین، بلکه جایگاه ایران در نظم مالی جهانی است. از ایران FATF تنها اجرای مقررات نمی‌خواهد؛ بلکه تغییر ساختار حقوقی، نهادی و حتی سیاسی نظام مالی را مطالبه می‌کند.
صرف تصویب پالرمو یا CFT نمی‌تواند به عادی‌سازی وضعیت ایران منجر شود؛ زیرا مسئله اصلی نه تصویب قوانین، بلکه جایگاه ایران در نظم مالی جهانی است. از ایران FATF تنها اجرای مقررات نمی‌خواهد؛ بلکه تغییر ساختار حقوقی، نهادی و حتی سیاسی نظام مالی را مطالبه می‌کند.
حقوق بانکی
سهامدار مقصر؛ چهرۀ تازه پاسخ‌گویی در نظام بانکی ایران تاریخ : 1404/08/08

سهامدار مقصر؛ چهرۀ تازه پاسخ‌گویی در نظام بانکی ایران

نظام بانکی ایران با تشریفات بند «ج» ماده ۸ قانون برنامه پیشرفت برای نخستین‌بار به مرحله‌ای می‌رسد که در آن مسئولیت، به‌اندازه اختیار، معنا پیدا می‌کند. سهامدار مقصر دیگر نمی‌تواند پشت عنوان «خصوصی بودن» یا «وابستگی سیاسی» پنهان شود. قانون صریح است: دارایی‌های سهامدار مقصر، نخستین منبع جبران تعهدات بانکی است. این تغییر فلسفی، همان حلقه مفقوده‌ای است که می‌تواند به بازسازی اعتماد عمومی بین مردم و نظام مالی کشور منجر شود؛ به‌شرط آنکه اجرا، قربانی مصلحت‌گرایی و فشارهای بیرونی نشود.
نظام بانکی ایران با تشریفات بند «ج» ماده ۸ قانون برنامه پیشرفت برای نخستین‌بار به مرحله‌ای می‌رسد که در آن مسئولیت، به‌اندازه اختیار، معنا پیدا می‌کند. سهامدار مقصر دیگر نمی‌تواند پشت عنوان «خصوصی بودن» یا «وابستگی سیاسی» پنهان شود. قانون صریح است: دارایی‌های سهامدار مقصر، نخستین منبع جبران تعهدات بانکی است. این تغییر فلسفی، همان حلقه مفقوده‌ای است که می‌تواند به بازسازی اعتماد عمومی بین مردم و نظام مالی کشور منجر شود؛ به‌شرط آنکه اجرا، قربانی مصلحت‌گرایی و فشارهای بیرونی نشود.
حقوق بانکی حقوق تجارت حکمرانی خوب
ضربه چین به استرالیا و آغاز دوران «غیر‌دلاری‌سازی معدنی» تاریخ : 1404/08/07

ضربه چین به استرالیا و آغاز دوران «غیر‌دلاری‌سازی معدنی»

اقدام پکن صرفاً واکنشی به رفتار سیاسی کانبرا نیست؛ بلکه بخشی از راهبرد بلندمدت چین برای انتقال محور قدرت از غرب به شرق است؛ راهبردی که در آن، «قواعد بازار» جایگزین «ائتلاف‌های نظامی» شده‌اند و قدرت خرید، سلاح جدید قرن بیست‌ویکم است.
اقدام پکن صرفاً واکنشی به رفتار سیاسی کانبرا نیست؛ بلکه بخشی از راهبرد بلندمدت چین برای انتقال محور قدرت از غرب به شرق است؛ راهبردی که در آن، «قواعد بازار» جایگزین «ائتلاف‌های نظامی» شده‌اند و قدرت خرید، سلاح جدید قرن بیست‌ویکم است.
تجارت بین‌الملل حکمرانی جهانی