جستارهایی در حقوق ایران
از: دکتر فرشید فرحناکیان
فردای اقتصاد
دیدار با معاون اول قوه قضائیه
جشن 71 سالروز استقلال کانون وکلای دادگستری
دنیای اقتصاد
دفاع پرس
نشست رئیس قوه قضاییه با هیئت‌مدیره کانون مرکز
میزگرد سازمان بسیج حقوقدانان
برنامه تيتر امشب شبکه خبر
نشست خبری فارس
برنامه ثریا
دانشکده فنی
اتحادیه جنبش عدالتخواه دانشجویی
گروه وکلای دادگو
گفتگو با مجله عدالت‌نامه
مصاحبه سکه با فارس
دادآفرین
همایش دادآفرین
بنیاد حقوقی میزان
رادیو اقتصاد 2
مصاحبه با دنیای اقتصاد
معامله تیک‌تاک در نظم دیجیتال جهانی: پایان عصر لیبرالیسم دیجیتال در گذار به نئومرکانتیلیسم دیجیتال تاریخ : 1404/07/22

معامله تیک‌تاک در نظم دیجیتال جهانی: پایان عصر لیبرالیسم دیجیتال در گذار به نئومرکانتیلیسم دیجیتال

اکنون، ایالات‌متحده نیز با سیاست تیک‌تاک، به‌طور ضمنی همین منطق را پذیرفته است: داده، دارایی‌ای است که باید درون مرزهای حاکمیتی باقی بماند. چنین تحولی بیانگر شکل‌گیری نوعی «نئومرکانتیلیسم دیجیتال» است که در آن دولت‌ها، همانند بازرگانان قرن هفدهم، در پی حفاظت از دارایی‌های داده‌ای خود در برابر رقبا هستند.
اکنون، ایالات‌متحده نیز با سیاست تیک‌تاک، به‌طور ضمنی همین منطق را پذیرفته است: داده، دارایی‌ای است که باید درون مرزهای حاکمیتی باقی بماند. چنین تحولی بیانگر شکل‌گیری نوعی «نئومرکانتیلیسم دیجیتال» است که در آن دولت‌ها، همانند بازرگانان قرن هفدهم، در پی حفاظت از دارایی‌های داده‌ای خود در برابر رقبا هستند.
حکمرانی جهانی حکمرانی فضای مجازی
تحریم ثانویه پالایشگاه‌های چینی توسط آمریکا: چرخش راهبردی جنگ انرژی واشنگتن تاریخ : 1404/07/22

تحریم ثانویه پالایشگاه‌های چینی توسط آمریکا: چرخش راهبردی جنگ انرژی واشنگتن

سیاست «مهار مصرف‌کننده»؛ اگر به مرحله بیمه، بانک و پرداخت یوآنی گسترش یابد، می‌تواند توازن بازار انرژی منطقه را دگرگون کند. چین برای تأمین امنیت انرژی خود ناچار خواهد شد یا به افزایش خرید از روسیه و عربستان روی آورد، یا مسیرهای تهاتری با ایران را بازطراحی کند. در هر دو صورت، این تحول به معنای انتقال فشار از تهران به پکن و ایجاد وابستگی متقابل جدیدی در بازار شرق آسیا خواهد بود.
سیاست «مهار مصرف‌کننده»؛ اگر به مرحله بیمه، بانک و پرداخت یوآنی گسترش یابد، می‌تواند توازن بازار انرژی منطقه را دگرگون کند. چین برای تأمین امنیت انرژی خود ناچار خواهد شد یا به افزایش خرید از روسیه و عربستان روی آورد، یا مسیرهای تهاتری با ایران را بازطراحی کند. در هر دو صورت، این تحول به معنای انتقال فشار از تهران به پکن و ایجاد وابستگی متقابل جدیدی در بازار شرق آسیا خواهد بود.
تجارت بین‌الملل حقوق نفت و گاز حکمرانی جهانی
تقویت سلاح خاموش چین در جنگ تراشه‌ها: موازنۀ قدرت فناوری با کنترل زنجیره تأمین مواد حیاتی جهان تاریخ : 1404/07/20

تقویت سلاح خاموش چین در جنگ تراشه‌ها: موازنۀ قدرت فناوری با کنترل زنجیره تأمین مواد حیاتی جهان

پکن درواقع به واشنگتن یادآور می‌شود که گفت‌وگو درباره تراشه‌ها، تعرفه‌ها و سرمایه‌گذاری، دیگر نمی‌تواند بدون لحاظ کردن نقش چین در زنجیره مواد حیاتی جهانی انجام شود. به زبان ژئوپلیتیک، پیام چین روشن است: «اگر آمریکا می‌تواند جریان فناوری را کنترل کند، ما نیز می‌توانیم جریان ماده را مهار کنیم.»
پکن درواقع به واشنگتن یادآور می‌شود که گفت‌وگو درباره تراشه‌ها، تعرفه‌ها و سرمایه‌گذاری، دیگر نمی‌تواند بدون لحاظ کردن نقش چین در زنجیره مواد حیاتی جهانی انجام شود. به زبان ژئوپلیتیک، پیام چین روشن است: «اگر آمریکا می‌تواند جریان فناوری را کنترل کند، ما نیز می‌توانیم جریان ماده را مهار کنیم.»
تجارت بین‌الملل حکمرانی جهانی
حاکمیت در عصر داده: بازاندیشی در مدل مشارکت عمومی–خصوصی تاریخ : 1404/07/19

حاکمیت در عصر داده: بازاندیشی در مدل مشارکت عمومی–خصوصی

جهان در حال عبور از منطق سنتی خصوصی‌سازی به مرحله‌ای تازه از حکمرانی اقتصادی است؛ مرحله‌ای که در آن دولت و بازار دیگر دو قطب متقابل نیستند، بلکه در قالب مشارکت عمومی–خصوصی (Public–Private Partnership)، شریکانی در اداره زیرساخت‌های حیاتی و داده‌های ملی‌اند. این گذار، بیش از یک سیاست اقتصادی، بیانگر تحول در ماهیت اقتدار حاکمیتی است؛ اقتداری که دیگر نه بر مالکیت فیزیکی، بلکه بر صیانت از داده و اعتماد اجتماعی استوار است.
جهان در حال عبور از منطق سنتی خصوصی‌سازی به مرحله‌ای تازه از حکمرانی اقتصادی است؛ مرحله‌ای که در آن دولت و بازار دیگر دو قطب متقابل نیستند، بلکه در قالب مشارکت عمومی–خصوصی (Public–Private Partnership)، شریکانی در اداره زیرساخت‌های حیاتی و داده‌های ملی‌اند. این گذار، بیش از یک سیاست اقتصادی، بیانگر تحول در ماهیت اقتدار حاکمیتی است؛ اقتداری که دیگر نه بر مالکیت فیزیکی، بلکه بر صیانت از داده و اعتماد اجتماعی استوار است.
حکمرانی خوب حکمرانی فضای مجازی
چهرۀ پنهان استقلال هسته‌ای بریتانیا: سایۀ واشنگتن بر دکمه هسته‌ای لندن تاریخ : 1404/07/15

چهرۀ پنهان استقلال هسته‌ای بریتانیا: سایۀ واشنگتن بر دکمه هسته‌ای لندن

بریتانیا بازدارندگی دارد اما نه استقلال؛ قدرت دارد اما نه آزادی؛ زیرا توان هسته‌ای بریتانیا، در تمام سطوح کلیدی آن، بر زیرساخت، فناوری و حتی تصمیم‌گیری آمریکایی متکی است. موشک‌های بالستیک Trident II D5 از ایالات‌متحده اجاره‌شده‌اند؛ سیستم‌های هدف‌گیری و نگهداری در پایگاه‌های آمریکایی انجام می‌گیرد؛ و نوسازی زیردریایی‌های Vanguard و نسل جدید آن‌ها (Dreadnought) نیز در هماهنگی کامل با برنامه‌ی هسته‌ای آمریکا صورت می‌گیرد.
بریتانیا بازدارندگی دارد اما نه استقلال؛ قدرت دارد اما نه آزادی؛ زیرا توان هسته‌ای بریتانیا، در تمام سطوح کلیدی آن، بر زیرساخت، فناوری و حتی تصمیم‌گیری آمریکایی متکی است. موشک‌های بالستیک Trident II D5 از ایالات‌متحده اجاره‌شده‌اند؛ سیستم‌های هدف‌گیری و نگهداری در پایگاه‌های آمریکایی انجام می‌گیرد؛ و نوسازی زیردریایی‌های Vanguard و نسل جدید آن‌ها (Dreadnought) نیز در هماهنگی کامل با برنامه‌ی هسته‌ای آمریکا صورت می‌گیرد.
حقوق انرژی حکمرانی جهانی
تبدیل داروی جهان به سلاح سیاست تجاری ترامپ تاریخ : 1404/07/14

تبدیل داروی جهان به سلاح سیاست تجاری ترامپ

تصمیم دونالد ترامپ در ۲۶ سپتامبر (جمعه 4 مهر 1404) برای وضع تعرفه ۱۰۰ درصدی بر واردات داروهای برند جسورانه‌ترین چرخش او در مسیر حمایت‌گرایی تاکنون است. این بار صحبت از فولاد یا ماشین لباس‌شویی نیست؛ این صنعت، حوزه‌ای است که بنا بر گزارش سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA)، ۸۵ درصد مصرف دارویی ایالات‌متحده به واردات وابسته است.
تصمیم دونالد ترامپ در ۲۶ سپتامبر (جمعه 4 مهر 1404) برای وضع تعرفه ۱۰۰ درصدی بر واردات داروهای برند جسورانه‌ترین چرخش او در مسیر حمایت‌گرایی تاکنون است. این بار صحبت از فولاد یا ماشین لباس‌شویی نیست؛ این صنعت، حوزه‌ای است که بنا بر گزارش سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA)، ۸۵ درصد مصرف دارویی ایالات‌متحده به واردات وابسته است.
تجارت بین‌الملل حکمرانی جهانی
تحلیل ژئوپلیتیکی تصمیم دولت ترامپ برای واگذاری تیک‌تاک به سرمایه‌گذاران آمریکایی تاریخ : 1404/07/12

تحلیل ژئوپلیتیکی تصمیم دولت ترامپ برای واگذاری تیک‌تاک به سرمایه‌گذاران آمریکایی

معامله تیک‌تاک در سال ۲۰۲۵ را باید لحظه‌ای سرنوشت‌ساز در تاریخ نظم دیجیتال دانست؛ لحظه‌ای که در آن، ایده جهانی‌سازی بی‌مرز فناوری جای خود را به منطق حاکمیت ملی داد. در این چارچوب، دولت‌ها به بازیگران اصلی امنیت داده، تنظیم محتوا و تعیین مالکیت الگوریتم بدل شده‌اند. اگرچه این روند در کوتاه‌مدت به تقویت امنیت ملی کشورها می‌انجامد؛ اما در بلندمدت خطر ایجاد «بلوک‌های داده‌ای» و تجزیه اینترنت جهانی به حوزه‌های نفوذ ملی را در پی دارد.
معامله تیک‌تاک در سال ۲۰۲۵ را باید لحظه‌ای سرنوشت‌ساز در تاریخ نظم دیجیتال دانست؛ لحظه‌ای که در آن، ایده جهانی‌سازی بی‌مرز فناوری جای خود را به منطق حاکمیت ملی داد. در این چارچوب، دولت‌ها به بازیگران اصلی امنیت داده، تنظیم محتوا و تعیین مالکیت الگوریتم بدل شده‌اند. اگرچه این روند در کوتاه‌مدت به تقویت امنیت ملی کشورها می‌انجامد؛ اما در بلندمدت خطر ایجاد «بلوک‌های داده‌ای» و تجزیه اینترنت جهانی به حوزه‌های نفوذ ملی را در پی دارد.
حکمرانی جهانی حکمرانی فضای مجازی
دو نسخۀ گذار سبز در دو سوی آتلانتیک: اروپا علیه روسیه؛ آمریکا علیه چین تاریخ : 1404/07/09

دو نسخۀ گذار سبز در دو سوی آتلانتیک: اروپا علیه روسیه؛ آمریکا علیه چین

اگر بخواهیم یک جمله کلیدی بگوییم: اروپا با REPowerEU به‌دنبال نجات از روسیه است؛ آمریکا با IRA به‌دنبال غلبه بر چین است. دو نسخۀ گذار سبز در دو سوی آتلانتیک، هر یک در دل خود حامل نوعی «سیاست قدرت» هستند. دیگر نمی‌توان گذار سبز را صرفاً پروژه‌ای محیط‌زیستی یا اقتصادی دانست؛ امروز این مسیر، به ابزار بقا و رقابت جهانی بدل شده است.
اگر بخواهیم یک جمله کلیدی بگوییم: اروپا با REPowerEU به‌دنبال نجات از روسیه است؛ آمریکا با IRA به‌دنبال غلبه بر چین است. دو نسخۀ گذار سبز در دو سوی آتلانتیک، هر یک در دل خود حامل نوعی «سیاست قدرت» هستند. دیگر نمی‌توان گذار سبز را صرفاً پروژه‌ای محیط‌زیستی یا اقتصادی دانست؛ امروز این مسیر، به ابزار بقا و رقابت جهانی بدل شده است.
حقوق محیط زیست حکمرانی جهانی
بازگشت دیپلماسی شخصی با ترامپ: فروپاشی سنت معاهدات در سیاست خارجی آمریکا تاریخ : 1404/07/08

بازگشت دیپلماسی شخصی با ترامپ: فروپاشی سنت معاهدات در سیاست خارجی آمریکا

. استدلال محوری این تحلیل آن است که ترامپ با تبدیل معاهدات بین‌المللی به توافق‌های اجرایی انفرادی و حذف کامل نقش کنگره در تصویب و نظارت، سیاست خارجی آمریکا را از منطق قانون‌محور به منطق شخص‌محور بازگردانده است. این بازگشت، نه صرفاً تغییر در روش حکمرانی، بلکه فروپاشی یکی از ستون‌های جمهوری آمریکایی است: دیپلماسی قانون‌مدار مبتنی بر تفکیک قوا.
. استدلال محوری این تحلیل آن است که ترامپ با تبدیل معاهدات بین‌المللی به توافق‌های اجرایی انفرادی و حذف کامل نقش کنگره در تصویب و نظارت، سیاست خارجی آمریکا را از منطق قانون‌محور به منطق شخص‌محور بازگردانده است. این بازگشت، نه صرفاً تغییر در روش حکمرانی، بلکه فروپاشی یکی از ستون‌های جمهوری آمریکایی است: دیپلماسی قانون‌مدار مبتنی بر تفکیک قوا.
حکمرانی جهانی سرمایه‌گذاری خارجی
پاسخ مرکز اطلاعات مالی؛ دفاع اجرایی در برابر نقد ساختاری تاریخ : 1404/07/07

پاسخ مرکز اطلاعات مالی؛ دفاع اجرایی در برابر نقد ساختاری

پاسخ مرکز اطلاعات مالی؛ به‌جای رد کامل نقدها، عملاً آن‌ها را به دو سطح تفکیک می‌کند: سطح اجرایی که در آن مرکز فعال بوده و سطح نهادی که در آن همچنان با ضعف استقلال، شفافیت و پیش‌هشدار مواجه است. از همین رو، این پاسخ را باید توضیحی اداری در برابر نقدی ساختاری دانست؛ تلاشی برای ترمیم تصویر بیرونی، نه بازتعریف جایگاه نهادی.
پاسخ مرکز اطلاعات مالی؛ به‌جای رد کامل نقدها، عملاً آن‌ها را به دو سطح تفکیک می‌کند: سطح اجرایی که در آن مرکز فعال بوده و سطح نهادی که در آن همچنان با ضعف استقلال، شفافیت و پیش‌هشدار مواجه است. از همین رو، این پاسخ را باید توضیحی اداری در برابر نقدی ساختاری دانست؛ تلاشی برای ترمیم تصویر بیرونی، نه بازتعریف جایگاه نهادی.
حقوق اقتصادی حقوق بانکی
مذاکرات تجاری آمریکا با چین در مادرید: مدیریت تجارت یا مدیریت افول آمریکا؟ تاریخ : 1404/07/03

مذاکرات تجاری آمریکا با چین در مادرید: مدیریت تجارت یا مدیریت افول آمریکا؟

مادرید بیش از آنکه پایتخت یک «مذاکره تجاری» باشد، صحنۀ آشکار شدن حقیقتی تلخ برای واشنگتن است: پایان دوران دلار به‌عنوان ستون اقتصاد جهانی آغازشده است. تیک‌تاک، تعرفه‌ها و نفت روسیه همه فقط شاخ‌وبرگ ماجرا هستند. پرسش اصلی دیگر این نیست که آیا دلار افول می‌کند؛ بلکه این است که آمریکا می‌تواند این افول را مدیریت کند یا جهان، نظم جدیدی را بدون او خواهد ساخت.
مادرید بیش از آنکه پایتخت یک «مذاکره تجاری» باشد، صحنۀ آشکار شدن حقیقتی تلخ برای واشنگتن است: پایان دوران دلار به‌عنوان ستون اقتصاد جهانی آغازشده است. تیک‌تاک، تعرفه‌ها و نفت روسیه همه فقط شاخ‌وبرگ ماجرا هستند. پرسش اصلی دیگر این نیست که آیا دلار افول می‌کند؛ بلکه این است که آمریکا می‌تواند این افول را مدیریت کند یا جهان، نظم جدیدی را بدون او خواهد ساخت.
تجارت بین‌الملل حکمرانی جهانی
دیوان عالی یا دیوان ترامپ: توازن قوا یا تمرکز قدرت تاریخ : 1404/07/01

دیوان عالی یا دیوان ترامپ: توازن قوا یا تمرکز قدرت

دیوان عالی باید انتخاب کند: مهار قدرت بماند یا مشروعیت‌بخش ریاست‌جمهوری امپریالیستی شود. پرونده‌های تعرفه، مهاجرت و حق شهروندی فقط دعوای سیاسی نیستند؛ آزمون سرنوشت‌ساز قانون اساسی‌اند. اگر دیوان عالی امروز مرزهای ریاست‌جمهوری را گسترش دهد، این میراث برای همه روسای‌جمهور آینده باقی خواهد ماند. موضوع فقط ترامپ نیست؛ پرسش اصلی این است که آیا آمریکا وارد عصر جدیدی از تمرکز قدرت می‌شود یا نه. هر رأی دیوان عالی در این پرونده‌ها، توازن قوا در آمریکا را دگرگون می‌کند.
دیوان عالی باید انتخاب کند: مهار قدرت بماند یا مشروعیت‌بخش ریاست‌جمهوری امپریالیستی شود. پرونده‌های تعرفه، مهاجرت و حق شهروندی فقط دعوای سیاسی نیستند؛ آزمون سرنوشت‌ساز قانون اساسی‌اند. اگر دیوان عالی امروز مرزهای ریاست‌جمهوری را گسترش دهد، این میراث برای همه روسای‌جمهور آینده باقی خواهد ماند. موضوع فقط ترامپ نیست؛ پرسش اصلی این است که آیا آمریکا وارد عصر جدیدی از تمرکز قدرت می‌شود یا نه. هر رأی دیوان عالی در این پرونده‌ها، توازن قوا در آمریکا را دگرگون می‌کند.
حکمرانی جهانی