اين نوشتار در تاريخ بیست‌وهشتم بهمن‌ماه 1402 در روزنامه آفتاب یزد منتشر شد. 

امارات متحده عربی:

پیشرفت در جهانی چندپاره

امارات مانند عربستان یاد گرفته است چگونه در مسیر اقتصاد غیرنفتی، گام بردارد و در عصر چندقطبی رشد کند. این کشور به‌عنوان خانه بیش از 1 /0 درصد مردم جهان، نزدیک به 10 درصد از ذخایر نفت دنیا را در خود جای داده است. امارات، اکنون نزدیک‌ترین متحد عربی آمریکا محسوب می‌شود؛ اما درعین‌حال چین بزرگ‌ترین شریک تجاری آن است. این کشور، مرکز تجارت هند و آفریقا به شمار می‌آید؛ لقب سنگاپور خاورمیانه را دارد و سه سال قبل یکی از اولین کشورهای خلیج‌فارس بود که روابط خود را با اسرائیل عادی کرد تا نشان دهد حتی با وجود جنگ در خاورمیانه و رقابت ابرقدرت‌ها در جهان، در حال پیشرفت است.

 امارات تلاش کرده اقتصاد غیرنفتی آن تقریباً شش درصد در سال رشد کند؛ نرخی که هند آن را دارد؛ اما غرب و حتی چین فقط می‌توانند رؤیایش را داشته باشند؛ زیرا تاجران چینی، سرمایه‌داران هندی، میلیاردرهای روسی و بانکداران غربی در امارات، سال‌هاست به‌طور یکسان به دنبال ثبات و موفقیت هستند و امسال این کشور از سرتاسر جهان برای 511 پروژه سبز خود سرمایه‌گذاری خارجی جذب کرد تا سهم جهانی‌اش در جذب سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی در پروژه‌های سبز را با دستور کار 10 ساله اقتصادی دوبی D33 که هدف آن دو برابر کردن اندازه اقتصاد امارت در دهه آینده است، در نیمه نخست امسال به 58 /6 درصد برساند.

علاوه بر آن توانست در بحبوحه هرج‌ومرج و بی‌نظمی که سنگاپور برای گذار از عصر طلایی جهانی‌شدن از سر می‌گذراند، پیشی بگیرد، لقب بهشت منطقه را از آن خود کند و خطرناک‌تر آنکه، دامنه نفوذ سیاسی‌اش را در خارج از کشور گسترش دهد؛ به‌نحوی‌که هم موفقیت‌ها و هم شکست‌هایش، درس‌هایی برای قدرت‌های میانه در اقتصادهای ورشکسته جهان باشد. برای نمونه، استراتژی بازی آن با نقاط قوت اقتصادی دوبی در سال 2009 یک درس اقتصادی برای عبور از بحران‌های مالی باشد. بحرانی که آن سال موجب سقوط سنگین صنعت ساختمان‌ به‌عنوان اصلی‌ترین صنعت بومی دوبی شد و بسیاری از بدهکاران، ماشین‌ها و ساختمان‌های خود را رها کردند تا تحت تعقیب قضایی قرار نگیرند. در چنین شرایطی اما ابوظبی پیشنهاد یک بسته نجات 20 میلیارد دلاری را بر روی میز امیر دوبی گذاشت. هدف از ارائه این بسته، پرداخت دیون و اوراق قرضه‌ بود؛ بسته نجات مالی‌ که بهای سنگینی برای دوبی به همراه داشت و امیر دوبی را مجبور کرد در مقابل، امتیازهای مهمی به ابوظبی بدهد که مهم‌ترین آن‌ها، همراهی با سیاست‌های یک‌جانبه و ماجراجویانه در نقاط مختلف خاورمیانه بود. یا در نمونه‌ای دیگر، وسواسی که نسبت به فناوری و بلاک‌چین وجود داشت و نظام اقتصادی امارات در سایر زمینه‌ها از مزایای آن نهایت استفاده را برد تا تأثیرات چشمگیرش بتواند حساسیت‌های عمومی را از بین ببرد و البته به‌شدت نیز موفق بود؛ چون اکنون، اپراتورهای بنادر این کشور، سایت‌هایی از لندن و لوآندا (مرکز کشور آفریقایی آنگولا) گرفته تا بمبئی و مانیلِ فیلیپین را اداره می‌کنند. یکی از شرکت‌های اماراتی، تقریباً بر یک‌دهم کل ترافیک جهانی کانتینرهای حمل‌ونقل جهان نظارت دارد. مسدار؛ یکی از بزرگ‌ترین شرکت انرژی‌های تجدیدپذیر دنیا، از مزارع بادی تگزاس گرفته تا نیروگاه‌های خورشیدی ازبکستان، سرمایه‌گذاری‌های کلانی انجام می‌دهد و امارات را به یکی از بزرگ‌ترین سرمایه‌گذاران در آفریقا برای ساخت زیرساخت‌های حیاتی در سراسر این قاره تبدیل کرده است؛ و این تنها امتیاز امارات در توسعه هوشمند اقتصادی نیست.

دسترسی به سرمایه، قدرت محاسباتی و داده‌های عمقی نیز به پژوهشگران هوش مصنوعی ابوظبی کمک کرده تا Falcon LLM را توسعه دهند. یک الگوی زبانی بزرگ منابع باز که تاج را از LLaMA گرفته، با تعداد بیشتری چت‌بات برای استفاده در دسترس است و حتی بسیاری از کارشناسان را به این باور رسانده که امارات می‌تواند پس از آمریکا و چین، سومین کشور مهم هوش مصنوعی جهان باشد. جایگاهی که به‌زعم تحلیلگران، حاکمان آن با ایجاد نهادهایی برای حکمرانی اقتصادی خوب به وجود آورده‌اند و سودمندی موقعیتی این کشور را به‌عنوان پایگاهی در چهارراه آفریقا، آسیا و اروپا دوچندان کرده‌اند. رخدادی که با استقبال از استعدادهای خارجی، ابعاد دموکراتیک امارات را هم عمق بخشیده و با آنکه درواقعیت، امارات آزادی‌های سیاسی را به‌شدت محدود می‌کند و حتی سوابق بدی درزمینۀ حقوق بشر دارد، باعث شده است، متخصصان و مهاجران ماهر دنیا، به امید داشتن یک پایگاه اجتماعی مطلوب، درآمد و رفاه بالا، کمبود یک‌میلیونی نیروی انسانی ماهر این کشور را پر کنند؛ درحالی‌که عربستان سعودی برای جذب نیروی متخصص به اقدامات پرهزینه‌تری مانند ایجاد دفاتر منطقه‌ای در ابوظبی متوسل شده است؛ و تنها کشور متوسل به چنین راه‌هایی برای استفاده از پتانسیل‌های اقتصادی امارات نیست.

کشورهای طرفدار سیاست صنعتی سال‌هاست که معاملات خود را با این کشور حفظ کرده و توسعه داده‌اند. هند که نسبت به تجارت آزاد محتاط است، اولین قرارداد خود را در دهه اخیر با امارات امضا کرد و تجارت میان دهلی و ابوظبی، تاکنون 16 درصد از حیث اسمی رشد داشته است. توافق با اسرائیل نیز دانش فناوری امارات را فزونی بخشیده و امکان دسترسی دانشمندان و متخصصان شرکت‌های فناورمحور این کشور به سرمایه و بازارهای استارت‌آپی بزرگ‌تر از خلیج‌فارس را البته تا قبل از جنگ حماس-تل‌آویو، بیشتر کرده است؛ مهم‌تر آنکه، امارات چند روز پیش با افتتاح «الظفره»؛ «بزرگ‌ترین نیروگاه خورشیدی تک‌سایتی جهان» که در وسط بیابان و در ۳۰ کیلومتری جنوب پایتخت ابوظبی واقع شده، دامنه ارتباطات تجاری خود را با چین و فرانسه توسعه داد. ارتباطاتی که قطعاً با میزبانی از کنفرانس آب‌وهوایی سازمان ملل موسوم به COP28 گسترده‌تر شد و می‌تواند نگاه جهان به این کشور نفتی را تغییر دهد. به‌واقع، دوبی، سرزمین بلندترین آسمان‌خراش‌های جهان، می‌خواهد اثبات کند امارات رهبر گذارِ «پیشگامانه» به اقتصاد سبز است و می‌تواند در عین وابستگی به دلارهای نفتی، به هدف کربن صفر تا سال 2045 برسد. تضادی عینی که بحرین، عمان، کویت، قطر و مصر نیز در پی آن هستند؛ اما تاکنون نتایج مشابه امارات و ریاض را هم نگرفته‌اند و اقدامات متنوع‌سازی اقتصادی آن‌ها به اصلاحات بیشتری نیاز دارد.

1) سرمایه‌گذاری جهت افزایش ظرفیت تولید نفت‏‏‏‏‌

اداره اطلاعات انرژی ایالات‌متحده در گزارش اخیر خود از بازار بین‌المللی انرژی، آورده است که امارات متحده عربی سرمایه‌گذاری زیادی در افزایش ظرفیت تولید هیدروکربن و توسعه زیرساخت‌های میان‌‌‌‌‌دستی و پایین‌‌‌‌‌دستی برای سازگاری با رشد آینده درزمینۀ تولید هیدروکربن‌‌‌‌‌ها انجام داده است، بااین‌حال بر اساس گزارش تحلیلی منتشرشده توسط اداره اطلاعات انرژی آمریکا، طی ۱۰ سال ‌گذشته، میانگین تولید واقعی امارات تنها کمتر از ۳‌میلیون بشکه در روز بوده است، دلیل این امر توافق‌های کاهش تولید بین اوپک و کشورهای عضو غیراوپک (که مجموعاً تحت‌عنوان اوپک‌‌‌‌‌پلاس شناخته می‌شوند) عنوان‌ شده است.

به نوشته نشریه «هیدرو‌‌‌‌‌کربن اینجینیرینک» با تکیه‌بر نظرسنجی‌‌‌‌‌های معتبر اقتصادی، شرکت ملی نفت امارات متحده عربی و شرکت ملی نفت ابوظبی (ADNOC) هدف خود را برای افزایش ظرفیت تولید نفت خام تا سال‌۲۰۲۷ میلادی، معادل ۵‌میلیون بشکه در روز اعلام کرده‌‌‌‌‌اند. شرکت ملی نفت ابوظبی برای دستیابی به این هدف، اکتشاف و توسعه بالادستی را افزایش داده است. این شرکت میزان جذب سرمایه‌‌‌‌‌ را از سال‌۲۰۲۳ تا ۲۰۲۷، تا ۱۵۰‌میلیارد دلار افزایش داد و از برنامه‌های توسعه‌‌‌‌‌ای خود در راستای افزایش تولید رونمایی کرد. امارات همچنین بر افزایش ظرفیت تولید در سایت‌‌‌‌‌های جدید متمرکز است. در سال‌های ۲۰۱۸ و ۲۰۱۹، ابوظبی، شارجه و راس‌‌‌‌‌الخیمه، چندین نشست جهت بررسی و صدور مجوزهایی برای بلوک‌‌‌‌‌های اکتشافی برگزار کردند که برای نخستین‌بار به شرکت‌های نفتی داخلی و بین‌المللی ارائه می‌شد.

بر اساس گزارش اداره اطلاعات انرژی ایالات‌متحده، شرکت ملی نفت ابوظبی ظرفیت تولید رسمی خود را‌ برابر با 5/ 4 میلیون بشکه در روز گزارش کرده است که حدود ۵۰۰‌هزار بشکه در روز بالاتر از برآورد این اداره در سال‌۲۰۲۳ است. پیش‌بینی آن زمان اداره اطلاعات انرژی ایالات‌‌‌‌‌متحده، تولید ۴‌میلیون بشکه در روز بود، بااین‌حال توانایی شرکت ملی نفت ابوظبی برای حفظ ظرفیت تولید اعلام‌شده، با اماواگرهای فراوانی روبه‌رو است. برآوردها از منابع دیگر مانند Energy Intelligence و Rystad Energy ظرفیت تولید امارات متحده عربی را به محدوده 3/ 4 میلیون بشکه در روز تا ۴/ ۴‌میلیون بشکه روزانه نزدیک می‌کند. بدیهی است افزایش ظرفیت باعث افزایش قابل‌‌‌‌‌توجه تولید نفت خام خواهد شد. در صورت تحقق این افزایش تولید، اداره اطلاعات انرژی ایالات‌متحده انتظار دارد که تولید نفت خام این کشور به فراتر از پیش‌بینی جدید خود نیز برسد. امارات متحده عربی هفتمین تولیدکننده سوخت مایع در جهان در سال‌۲۰۲۲ و سومین تولیدکننده بزرگ در میان کشورهای اوپک بود. این کشور در ابتدای سال‌۲۰۲۳ حدود ۱۱۱‌میلیارد بشکه ذخایر نفت خام اثبات‌شده داشت؛ رقمی که از ۱۰۷‌میلیارد بشکه در سال‌۲۰۲۲ بالاتر بود.

امارات متحده عربی در سال‌۱۹۶۷ به اوپک پیوست و در کنار عربستان سعودی یکی از تنها اعضای اوپک است که ظرفیت تولید نفت خام مازاد و قابل‌توجهی برای رفع کمبودهای احتمالی در سمت عرضه دارد. ظرفیت تولید مازاد به ظرفیتی اطلاق می‌شود که در دسترس است؛ اما به دلیل تصمیم‌گیری‌های راهبردی تک‌‌‌‌‌تک اعضای ائتلاف یا با رأی جمعی، مورد بهره‌‌‌‌‌برداری واقع نشده است. در ۴ ژوئن ۲۰۲۳ اوپک‌پلاس اعلام کرد که این ائتلاف نفتی قصد دارد اهداف و سقف پیشین تولید نفت خام خود را برای کشورهای عضو تا پایان سال‌۲۰۲۴ تمدید کند. علاوه‌‌‌‌‌ بر این، قرار بود اهداف تولید نفت خام برای کشورهای عضو اوپک‌‌‌‌‌پلاس نیز از ژانویه ۲۰۲۴ تعدیل شود. اوایل سال گذشته بود که کشورهای تولیدکننده نفت عضو ائتلاف اوپک‌‌‌‌‌پلاس، بالاترین رقم کاهش تولید جمعی خود را طی حدود یک سال، رقم زدند. متعاقب این تصمیم، مجموع تولید نفت خام ائتلاف، معادل ۶۸۰‌هزار بشکه در روز کاهش‌یافته و به ۳۷ میلیون و ۶۴۰‌هزار بشکه رسید.

تعدادی از تولیدکنندگان بزرگ نفت عضو اوپک‌پلاس نیز اعلام کردند تولید خود را در نیمه دوم سال‌۲۰۲۳، ‌برابر با یک‌میلیون و ۱۶۰‌هزار بشکه در روز کاهش خواهند داد. ریاض به‌عنوان پرچم‌دار صادرات نفت خام دنیا نیز از کاهش ۵۰۰‌هزار بشکه‌ای تولید خود خبر داد و دلیل اجرای این تصمیم را حفظ ثبات و بازگرداندن آرامش به بازار متلاطم نفت عنوان کرد. لازم به ذکر است در زمستان 2023، افت معنادار تقاضای جهانی نفت در کنار سیر نزولی قیمت این کالای استراتژیک، سبب شد دولت امارات متحده عربی در آخرین ماه زمستان حجم صادرات نفت خام خود را به گروهی از مشتریان آسیایی تا حدود ۵‌درصد کاهش دهد. در همین ارتباط، شرکت ملی نفت ابوظبی که قسمت اعظم تولید نفت امارات متحده عربی را بر عهده دارد، در اقدامی غافلگیرانه و کم‌‌‌‌‌سابقه، به اطلاع خریداران آسیایی نفت خود رساند که کاهش حجم صادرات نفت، از ابتدا در مفاد قراردادهای بلندمدت فی‌مابین پیش‌بینی‌شده بود.

برخلاف سایر کشورهای عضو که سهمیه تولیدشان در ژوئن ۲۰۲۳ کاهش یافت، هدف تولید امارات ۲۰۰‌هزار بشکه در روز افزایش یافت، بااین‌حال در جدیدترین نشست اوپک‌پلاس، در ۳۰ نوامبر ۲۰۲۳، امارات موافقت کرد که به‌منظور کمک به تلاش‌های اوپک‌‌‌‌‌پلاس برای کاهش عرضه جهانی نفت خام، کاهش داوطلبانه تولید خود را در راستای اهداف اعلام‌‌‌‌‌شده تولید خود برای سه‌ماهه اول سال‌۲۰۲۴، عملیاتی کند. این تغییر؛ درواقع هدف تولید نفت خام امارات را از ۳‌میلیون و ۲۰‌هزار بشکه در روز در سال‌۲۰۲۳ به ۳‌میلیون و ۶۰‌هزار بشکه در روز بین ژانویه ۲۰۲۴ تا پایان مارس ۲۰۲۴ افزایش خواهد داد، پس‌ازآن، هدف تولید نفت خام امارات متحده عربی برای ادامه سال‌۲۰۲۴ به ۳‌میلیون و ۲۲۰‌هزار بشکه در روز افزایش خواهد یافت. تحقق این مهم تنها در صورتی امکان‌پذیر است که امارات تصمیم داشته از تمامی توافق‌های منعقد‌‌‌‌‌شده در سال‌۲۰۲۳ تبعیت کرده، ضمن آنکه در ادامه سال‌۲۰۲۴، پیشنهاد کاهش بیشتر تولید از سوی اوپک‌‌‌‌‌پلاس مطرح نشود.

2) سرمایه‌گذاری در بزرگ‌ترین نیروگاه خورشیدی جهان ‏‏‏

دوبی را دیگر نه‌تنها به‌عنوان شهری توریستی با شگفتی‌های معماری و نه‌فقط برای بندر بین‌المللی اقتصادی‌اش بلکه با تعهد جدی‌اش به راه‌حل‌های انرژی پایدار، می‌شناسند. در این راستا به تازگی از پروژه‌ای در دوبی رونمایی شده که جهانِ انرژی را شگفت‌زده کرده است. این شهر با تلاش بی‌وقفه برای نوآوری و تمایل به کاهش انتشار کربن، انرژی خورشیدی را به‌عنوان محرک اصلی انقلاب انرژی پاک خود پذیرفته است. انرژی‌های پاک و راهکارهای نوآورانه از یک‌سو به‌منظور دستیابی به امنیت انرژی و از سوی دیگر به ساختن آینده‌ای روشن برای نسل‌های آینده کمک می‌کند و ازاین‌رو است که به یکی از مهم‌ترین موضوعات روز جهان بدل شده است و حالا امارات ازجمله پیشگامانی شده که در این راه قدم گذاشته است.

انرژی خورشیدی دومین منبع انرژی الکتریکی تولیدشده در امارات است. این کشور در اکثر روزهای سال از هوای آفتابی برخوردار است و خورشید را به یک جایگزین ایده‌آل برای تأمین انرژی‌های تجدیدپذیر و پایدار تبدیل می‌کند که به استراتژی انتشار گازهای گلخانه‌ای صفر می‌رسد و مقرون‌به‌صرفه است. این کشور اخیراً نیروگاه خورشیدی فتوولتائیک الظفره را با ظرفیت تولید دو گیگاوات افتتاح کرد؛ که بزرگ‌ترین نیروگاه خورشیدی جهان است. با این طرح امارات متحده عربی نشان داد که به برنامه‌های خود برای افزایش امنیت منابع انرژی با ایجاد ترکیبی متنوع و انعطاف‌پذیر از دانش و تکنولوژی که به کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای کمک می‌کند، پایبند است. امارات افتتاح این پروژه را حمایت از تلاش‌های جهانی برای اقدام مؤثر در راستای بهبود شرایط آب‌وهوا می‌داند، آن‌هم به‌گونه‌ای که اثرات منفی تغییرات آب‌وهوایی را کاهش داده و در فرآیند توسعه پایدار جامع حرکت کند. همچنین اماراتی‌ها عقیده دارند با اجرایی شدن این طرح روزبه‌روز و پروژه به پروژه شاهد تحقق چشم‌انداز شیخ محمد بن‌زاید آل‌نهیان، رئیس‌جمهور این کشور برای قرار گرفتن امارات در خط مقدم کشورهای جهان در پذیرش توسعه پایدار خواهند بود. در ادامه این گزارش بیشتر به این چشم‌انداز پرداخته می‌شود. اکنون با این اتفاق می‌توان اعلام کرد که امارات گام‌های اولیه‌ای را در جهت آماده‌سازی برای خداحافظی با آخرین قطره نفت و دستیابی به تعادل میان توسعه اقتصادی و حفظ محیطی پاک، سالم و ایمن برداشته که هم‌زمان رهبری جهانی امارات را در پذیرش فناوری‌های انرژی پاک، به‌ویژه انرژی خورشیدی هم تقویت کرده است. امارات تاکنون مجموعه‌ای از ایستگاه‌های پروژه‌های انرژی خورشیدی شامل نور ابوظبی، شمس ابوظبی و پارک محمد بن‌راشد آل‌مکتوم را در دوبی با تکیه‌بر آب‌وهوای آفتابی آن در طول سال‌ها پیش برده و به نظر می‌رسد فعلاً این مسیر برایش بی‌پایان است.

نیروگاه خورشیدی الظفره، در 35 کیلومتری شهر ابوظبی قرار دارد و به تأمین برق حدود 200 هزار خانه و جلوگیری از انتشار 4 /2 میلیون تن کربن در سال کمک می‌کند. این پروژه در زمینی به مساحت 20 کیلومترمربع ساخته شده و بر اساس آمار منتشرشده به ایجاد 4500 فرصت شغلی در مرحله ساخت کمک کرده است. این ایستگاه شامل تقریباً چهار میلیون پنل خورشیدی دووجهی است (که یک فناوری نوآورانه است) و با جذب تشعشعات خورشیدی از طریق جلو و پشت پنل‌های خورشیدی امکان تولید انرژی الکتریکی کارآمدتر را فراهم می‌کند. افتتاح این پروژه برجسته قبل از کنفرانس COP28 به میزبانی امارات صورت گرفت. این کشور در کمتر از 15 سال به یکی از کشورهای پیشرو جهان درزمینۀ انرژی خورشیدی تبدیل شده و ازنظر مصرف سرانه انرژی خورشیدی رتبه دوم را در جهان دارد. پایداری واقعی توسعه بر سه رکن پایداری اقتصادی، زیست‌محیطی و اجتماعی استوار است. امارات تلاش کرده علاوه بر پافشاری بر برنامه توسعه پایدار، جذابیت انرژی‌های تجدیدپذیر را به‌عنوان یک طبقه دارایی سرمایه‌گذاری معرفی کند و راه را برای پروژه‌های انرژی پاک بیشتر در کشور خود و منطقه هموار کند. شاید به همین دلیل است که شرکت‌های معروف و بزرگی از سراسر دنیا به‌ویژه کشورهای منطقه مثل عربستان سعودی دست همکاری خود را به‌سوی امارات دراز کرده‌اند.

حالا که بزرگ‌ترین نیروگاه خورشیدی در شهر دوبی و نزدیکی ابوظبی افتتاح شده، به نظر می‌رسد مسئولان این پروژه در امارات حرف‌های مهمی برای گفتن داشته باشند؛ حرف‌هایی که برگرفته از ایده آن‌ها برای رهبری جهان در این حوزه است. روحان سماع؛ یکی از مدیران و کارشناسان حوزه انرژی در منطقه درباره پارک خورشیدی محمد بن‌راشد آل‌مکتوم، نوشته است که در قلب جاه‌طلبی‌های انرژی خورشیدی دوبی، پارک خورشیدی محمد بن‌راشد آل‌مکتوم قرار دارد. این پروژه رؤیایی به چراغی برای توسعه پایدار در منطقه تبدیل‌شده است. با ظرفیت برنامه‌ریزی‌شده پنج هزار مگاوات تا سال 2030، این پارک خورشیدی یکی از بزرگ‌ترین تأسیسات انرژی‌های تجدیدپذیر در جهان خواهد بود که با ترکیب فناوری‌های فتوولتائیک خورشیدی (PV) و نیروی خورشیدی متمرکز (CSP)، تعهد دوبی را به راه‌حل‌های خورشیدی در مقیاس بزرگ و نوآورانه نشان می‌دهد. شیخ هزاع بن‌زاید آل‌نهیان؛ معاون حاکم امارت ابوظبی، این ایده را در حمایت از اقتصاد ملی و تلاش برای توسعه پایدار می‌داند. ازنظر او این پروژه پیشگام که راه‌اندازی آن نزدیک به زمان میزبانی ما از کنفرانس COP28 بود، نمونه‌ای از پروژه‌هایی است که مطابق با استراتژی‌های ملی با هدف افزایش سهم انرژی پاک و کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای اجرا می‌شود.

پروژه ایستگاه الظفره به‌وسیله شرکت انرژی آینده ابوظبی «مصدر» به همراه شرکت ملی انرژی ابوظبی (TAQA) پیش رفته است. سلطان الجابر؛ وزیر صنعت و فناوری پیشرفته امارات متحده عربی، رئیس کنفرانس COP28 و رئیس هیئت‌مدیره مصدر، درباره این پروژه گفته است که ایستگاه الظفره نشان‌دهنده یک جهش کیفی در چهارچوب استراتژیک امارات است. این پروژه برای تضمین امنیت انرژی، تنوع بخشیدن به منابع آن و دستیابی به یک گذار تدریجی، منطقی و هوشمند در بخش انرژی منطقه‌ای و جهانی برنامه‌ریزی می‌کند. در چند سال گذشته دولت‌ها به دنبال راه‌حل‌های واقع‌بینانه و عملی برای محدود کردن پیامدهای تغییرات آب‌وهوایی بودند و حالا به نظر می‌رسد راه‌اندازی این پروژه هم‌زمان با آماده‌سازی امارات متحده عربی برای استقبال از جهان در کنفرانس COP28 جایی بود که به‌صورت عملی نشان می‌دهد انرژی‌های تجدیدپذیر به دلیل نقش آن در کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای در کانون توجه قرار خواهد گرفت. با توجه به نتایج مطالعات و تحقیقات سازمان‌های بین‌المللی تخصصی، جلوگیری از گرمایش جهانی بیش از 5 /1 درجه سانتی‌گراد مستلزم افزایش سه‌ برابری تولید انرژی‌های تجدیدپذیر است؛ یعنی رسیدن به 11 تراوات تا سال 2030.

دور از ذهن نیست که ادعا کنیم این پروژه جاه‌طلبی‌های بزرگی را که جهان به آن نیاز دارد، از طریق هوشمندانه‌تر (نسبت به گذشته)، برآورده کرده و یادآوری می‌کند که دولت‌ها در دوران نوین تکنولوژی هوشمند، قادر به یافتن راه‌حل‌های عملی و مقرون‌به‌صرفه برای مبارزه و مواجهه با پیامدهای تغییرات اقلیمی هستند. مشخصاً به دلیل پیشرفت‌های حاصل‌شده در کارایی و کاهش هزینه‌ها، انرژی خورشیدی در این میان نقش مهمی ایفا می‌کند. امروزه در زمان افتتاح بزرگ‌ترین مزرعه خورشیدی جهان، هزینه انرژی خورشیدی در مقایسه با سال 2010 حدود 90 درصد کاهش یافته است و پیش‌بینی می‌شود تا سال 2050 تا حدود 50 درصد کاهش یابد؛ این در حالی است که در سال 2009 قیمت تعرفه انرژی خورشیدی 6 /39 سنت آمریکا به ازای هر کیلووات بود. پروژه ایستگاه الظفره توانسته رکورد بالایی را ازنظر قیمت تمام‌شده برای پروژه‌های خورشیدی در مقیاس شهری به ثبت برساند؛ آغاز یکی از رقابتی‌ترین تعرفه‌ها برای انرژی خورشیدی، به مبلغ 97 /4 درهم اماراتی در هر کیلووات‌ساعت (35 /1 سنت آمریکا در هر کیلووات‌ساعت). پس از تکمیل قرارداد تأمین مالی پروژه این تعرفه تغییر کرد و به 85 /4 درهم امارات در هر کیلووات‌ساعت (32 /1 سنت آمریکا در هر کیلووات‌ساعت) تبدیل شد. در این میان راندمان سلول‌های خورشیدی نیز در دهه گذشته به‌طور قابل‌توجهی بهبودیافته است. کارشناسان اعلام کردند انتظار می‌رود در سال‌های آینده با نوآوری نسل‌های جدید سلول‌های خورشیدی و مواد پیشرفته، بهبود یابد.

عوایده المرار؛ رئیس اداره انرژی در ابوظبی، نیز عقیده دارد افتتاح نیروگاه فتوولتائیک خورشیدی الظفره یک گام استراتژیک جدید و کیفی است که موقعیت امارات و ابوظبی را در بخش انرژی‌های پاک و تجدیدپذیر ارتقا می‌دهد. این پروژه ضمن دستیابی به تعادل میان توسعه پایدار و کاهش پیامدهای تغییرات اقلیمی، ایجاد اقتصاد دانش‌بنیان، بهره‌مندی از فناوری پاک و ایجاد ترکیبی متنوع از انرژی، به ایجاد فرصت‌هایی برای رشد اقتصادی و اجتماعی پایدار کمک می‌کند. عثمان آل‌علی؛ مدیرعامل شرکت آب و برق امارات، در تشریح اهمیت این پروژه گفته است که شرکت آب و برق امارات یکی از نهادهای پیشرو در منطقه درزمینۀ انتقال تولید انرژی به منابع انرژی تجدیدپذیر و پاک است و ایستگاه فتوولتائیک خورشیدی الظفره امروز بزرگ‌ترین ایستگاه در جهان است. به همین دلیل است که می‌توان گفت انرژی خورشیدی در یک مکان در جهان نقطه عطف بزرگی در این سفر مهم است. علاوه بر ایستگاه نور ابوظبی، ایستگاه فتوولتائیک خورشیدی الظفره به افزایش ظرفیت تولید شرکت آب و برق امارات از انرژی خورشیدی و کاهش چشمگیر انتشار کربن مرتبط با تولید برق کمک خواهد کرد. پیش‌بینی می‌شود در 10 سال آینده سالانه یک گیگاوات پروژه‌های جدید انرژی خورشیدی در ابوظبی به‌عنوان بخشی از برنامه استراتژیک آن‌ها برای تسریع فرآیند کربن‌زدایی انرژی و اطمینان از دستیابی امارات متحده عربی به رهبری مستمرش در جهان در این زمینه، اضافه شود.

بیش از 17 سال است که شرکت مصدر نقش مهمی در توسعه پروژه‌های انرژی‌های تجدیدپذیر در امارات و سراسر جهان ایفا کرده است و در برنامه‌های اعلامی خود گفته که ظرفیت تولید سبد پروژه‌های خود را تا سال 2030 به 100 گیگاوات می‌رساند. محمد الرماحی؛ مدیرعامل مصدر، بر اهمیت پروژه ایستگاه الظفره تأکید کرد که نشان‌دهنده گامی پیشرو برای امارات متحده عربی و دستاوردی است که مصدر و شرکای استراتژیکش به آن افتخار می‌کنند که نقش اساسی در دستیابی به این موفقیت داشتند. الرماحی توضیح می‌دهد که توسعه بزرگ‌ترین نیروگاه انرژی خورشیدی در یک سایت در جهان نمونه زنده‌ای از اهمیت مشارکت برای رسیدن به هدفی مشترک است. شایان‌ذکر است که مالک 40 درصد از سهام نیروگاه خورشیدی الظفره TAQA است، درحالی‌که مصدر، EDF Renewables و Ginko Power هرکدام 20 درصد سهام را در اختیار دارند. این ایستگاه برق شرکت آب و برق امارات را بر اساس قرارداد خرید برق که در سال 2020 امضا شد، تأمین خواهد کرد و ظرفیت تولید برق از انرژی خورشیدی در امارات را به 2 /3 گیگاوات افزایش خواهد داد.

امارات متحده عربی همچنین در حال کار برای ساخت نیروگاه فتوولتائیک خورشیدی الظفره، بزرگ‌ترین نیروگاه تولید انرژی از این نوع در جهان با ظرفیت حداکثر دو گیگاوات برق در منطقه الظفره است. این ایستگاه از تنوع منابع انرژی تجدیدپذیر در ابوظبی، افزایش ظرفیت کلی امارات و کاهش انتشار دی‌اکسید کربن پشتیبانی می‌کند.

دوبی نیز امیدوار است تا سال 2020 هفت درصد از کل برق خود را از انرژی پاک تولید کند، پس‌ازآن 25 درصد در سال 2030 و 75 درصد تا سال 2050 خواهد بود.

در کنفرانس انرژی‌های تجدیدپذیر خاورمیانه و شمال آفریقا که در آوریل 2023 برگزار شد، کشورهای شورای همکاری خلیج‌فارس (بحرین، کویت، عمان، قطر، عربستان سعودی و امارات متحده عربی) متعهد شدند 100 میلیارد دلار برای پروژه‌های انرژی تجدیدپذیر در 20 سال آینده، سرمایه‌گذاری کنند. این‌ها کشورهایی هستند که بیشترین ظرفیت خورشیدی را دارند.

پروژه بزرگ‌ترین نیروگاه خورشیدی جهان علاوه بر ابعاد بین‌المللی و کمک به زیست سالم جهانی، برای خود مردم امارات هم فواید مهمی داشته است. با درک اهمیت مشارکت افراد و مشاغل در گذار به انرژی پاک، اداره برق و آب دوبی (DEWA) طرح شمس دوبی را راه‌اندازی کرد. این ابتکار به ساکنان و نهادهای تجاری این امکان را می‌دهد تا پنل‌های خورشیدی را روی پشت‌بام خود نصب کرده و آن‌ها را به شبکه متصل کنند. با توانمندسازی جامعه، دوبی فرهنگ پایداری را تقویت می‌کند و پذیرش انرژی خورشیدی را از پایه آغاز می‌کند. در اینجا به‌صورت پیوست باید به پروژه دیگری که در دل بزرگ‌ترین مزرعه خورشیدی جهان شکل‌ گرفته هم اشاره کرد. ایستگاه برق‌آبی با استفاده از فناوری انرژی آب ذخیره‌شده که به‌وسیله اداره برق و آب دوبی اجرا شده، اولین ایستگاه از نوع خود در کشورهای شورای همکاری خلیج‌فارس است که ظرفیت تولید این ایستگاه با ذخیره‌سازی به 250 مگاوات خواهد رسید؛ ظرفیت 1500 مگاوات‌ساعت و طول عمر تا 80 سال. سرمایه‌گذاری این پروژه بالغ‌بر یک میلیارد و 421 میلیون درهم است و پیش‌بینی می‌شود این پروژه در سه ماه پایانی سال 2024 به اتمام برسد.

از سوی دیگر امارات متحده عربی در همکاری با شرکای خود در سراسر جهان به تلاش‌های جهانی خود درزمینۀ ارتقای امنیت انرژی و گسترش کاربردهای فناوری پاک ادامه می‌دهد. این کشور و کره جنوبی در ژانویه گذشته توافق کردند تا یک مشارکت استراتژیک جامع انرژی ایجاد کنند که بستر مشترکی را برای تقویت همکاری در زمینه‌های انرژی پاک مانند تولید و استفاده از هیدروژن و آمونیاک و... و استفاده از زیرساخت‌های انرژی پاک و توسعه اکوسیستم‌های صنعتی انرژی‌های تجدیدپذیر فراهم کند. در جولای 2022، امارات متحده عربی و فرانسه یک توافقنامه مشارکت استراتژیک جامع درزمینۀ انرژی امضا کردند که شامل سرمایه‌گذاری مستقیم در پروژه‌های امنیت و کارایی انرژی، فناوری‌های پاک و تحول در بخش انرژی است. از سوی دیگر در نوامبر 2022، مشارکت استراتژیک میان امارات و ایالات‌متحده برای سرمایه‌گذاری 100 میلیارد دلاری برای اجرای پروژه‌های انرژی پاک با ظرفیت تولید 100 گیگاوات در سراسر جهان تا سال 2035 آغاز شد.

سفر جاه‌طلبانه دوبی به سمت انرژی خورشیدی نمادی از تعهد تزلزل‌ناپذیر آن به توسعه پایدار است. این ایده می‌تواند ازجمله رؤیایی‌ترین مانیفست‌های یک کشور خاورمیانه‌ای باشد که به حقیقت پیوسته است. از طریق پارک خورشیدی محمد بن‌راشد آل‌مکتوم و طرح شمس دوبی، امارات راه را برای آینده‌ای پاک‌تر و سبزتر هموار می‌کند. مزرعه انرژی خورشیدی امارات جایگاه این کشور را در جهان‌ هم تغییر داده است. بر اساس ارقام سال 2014 از گزارش روند برنامه‌های کاربردی فتوولتائیک آژانس بین‌المللی انرژی، Tech Insider فهرستی از 10 کشور برتر با بیشترین ظرفیت انرژی خورشیدی را تهیه‌کرده است. این رتبه‌بندی نشان می‌دهد که کدام کشورها بیشترین انرژی خام را از خورشید تولید می‌کنند، نه اینکه چه کسی بیشترین درصد انرژی کشور خود را با آن تأمین می‌کند. آلمان، چین و ژاپن پیشرو هستند. امارات گام‌های اولیه را برای خداحافظی با آخرین بشکه نفت و دستیابی به تعادل میان توسعه و حفظ محیطی پاک، سالم و ایمن برداشته است. تکرار این موضوع که هدف استراتژی انرژی 2050 امارات متحده عربی دستیابی به ترکیبی از انرژی است که منابع انرژی تجدیدپذیر و پاک را ترکیب می‌کند تا نیازهای اقتصادی و اهداف زیست‌محیطی را متعادل کند، برای درک اهمیت این موضوع لازم است. در اخبار و اطلاعیه‌ها یادآوری می‌شود که امارات متحده عربی 600 میلیارد درهم تا سال 2050 برای تأمین تقاضای رو به رشد انرژی و تضمین رشد پایدار اقتصاد سرمایه‌گذاری خواهد کرد. این موضوع نشان‌دهنده جدی بودن این کشور در هدف انتخابیه‌اش است. در راستای تلاش امارات متحده عربی برای حمایت از راه‌حل‌های نوآورانه درزمینۀ انرژی پاک، تأسیس مرکز نوآوری الظفره واقع در نیروگاه خورشیدی شمس، به گفته مسئولانش تلاش‌های پیشگام امارات و نقش تأثیرگذار آن به‌عنوان یک کاتالیزور را افزایش داده است. هدف این مرکز در راستای استراتژی پروژه‌های انرژی‌های تجدیدپذیر، به‌کارگیری آخرین فناوری‌های نوآورانه و اطلاع‌رسانی به مردم از اهمیت و تأثیر پروژه‌های پایدار در نظر گرفته‌شده است. در معرفی این مرکز آمده که این مجموعه به‌منظور ارائه اطلاعات ارزشمند به دانشجویان، پژوهشگران، مسئولان و جامعه محلی به‌صورت تعاملی در مورد پروژه ایستگاه شمس و سایر پروژه‌های پایدار در امارات طراحی‌شده است. این مرکز بر نقش پیشگام امارات متحده عربی در نوآوری‌های انرژی تأکید می‌کند و برای آموزش بازدیدکنندگان در مورد فناوری‌های انرژی‌های تجدیدپذیر از همه نوع، نمک‌زدایی آب بر اساس انرژی‌های تجدیدپذیر، تصفیه زباله و کاهش آلودگی، علاوه بر نوآوری‌های صنعتی که اقتصاد دایره‌ای را ترویج و روشن‌تر می‌کند، کار می‌کند. این مرکز شامل بخش آموزشی به‌اضافه یک بخش نمایش در فضای باز است که به بازدیدکنندگان اجازه می‌دهد مواد و مدل‌های تعاملی را که بر اهمیت و تأثیر پروژه‌های پیشرو پایداری کشور تمرکز دارد و به ایجاد انگیزه در نسل‌های جوان برای مشارکت در نقش فعال در ساختمان کمک می‌کند؛ مشاهده کنند.

استراتژی انرژی پاک دوبی 2050 که به‌وسیله شیخ محمد بن‌راشد آل‌مکتوم، معاون رئیس‌جمهور و نخست‌وزیر امارات متحده عربی و حاکم دوبی راه‌اندازی شد، با هدف تأمین هفت درصد از کل برق خروجی دوبی از انرژی پاک تا سال 2020 بود که تا سال 2030 به 25 درصد و تا سال 2050 به 75 درصد افزایش خواهد یافت. دوبی تنها شهری در منطقه است که چنین استراتژی امیدوارکننده‌ای را با اهداف تعیین‌شده و جدول زمانی که آینده انرژی را تا سال 2050 ترسیم می‌کند، راه‌اندازی کرده است. این استراتژی از پنج رکن اصلی تشکیل‌شده است: زیرساخت‌ها، قانون‌گذاری، بودجه، ایجاد ظرفیت‌ها و مهارت‌ها و داشتن ترکیب انرژی دوستدار محیط‌زیست. ستون زیرساختی شامل ابتکاراتی مانند پارک خورشیدی محمد بن‌راشد آل‌مکتوم است که بزرگ‌ترین پروژه انرژی خورشیدی تک‌سایتی در جهان، با ظرفیت تولید کل برنامه‌ریزی‌شده پنج هزار مگاوات (MW) تا سال 2030 و سرمایه‌گذاری 50 میلیارد درهم است. از سوی دیگر ابوظبی هم دارای پروژه‌های تولید انرژی پاک و تجدیدپذیر بسیاری است و ارزش سرمایه‌گذاری‌ها در بخش تولید برق در امارات در سال 2021 حدود 18 میلیارد درهم در منابع مختلف انرژی بوده است. درنهایت بر اساس این استراتژی و حجم سرمایه‌گذاری صورت گرفته می‌توان ادعا کرد دوبی تا سال 2050 به شهری با کمترین میزان کربن در جهان تبدیل خواهد شد.

روشن‌سازکلام

دوبی همین چند هفته پیش کانون هیاهو بود. دهه‌ها هزار دیپلمات، فعال و صاحبان کسب‌وکار به آنجا رفتند تا در اجلاس سالانه اقلیمی سازمان ملل شرکت کنند. مهارت امارات متحده عربی در گرد هم‌ آوردن کشورها و صنایعی با منافع متفاوت به امید پیشرفت بیشتر در مقابله با تغییرات اقلیمی به‌طور کامل به نمایش گذاشته می‌شود؛ اما این تنها دلیل توجه به امارات نیست. این کشور به ما نشان می‌دهد که چگونه می‌توان در روزگار چندقطبی به شکوفایی و رشد دست یافت.  این کشور فقط 1 /0 درصد از جمعیت جهان را در خود جای‌داده است و فقط 5 /0 از تولید ناخالص داخلی جهان را به خود اختصاص می‌دهد؛ اما تقریباً مالک 10 درصد از ذخایر نفت جهان است و این ثروت به آن امکان می‌دهد تا فراتر از حد انتظار عمل کند. امارات همانند بسیاری از اقتصادهای نوظهور امروزی شرایط سیاسی و اقتصادی جداگانه‌ای دارد. حکومت آن دیکتاتوری بسته؛ اما اقتصاد آن‌یکی از بازترین اقتصادهای جهان است. این کشور متحد آمریکاست؛ اما چین بزرگ‌ترین شریک تجاری آن به‌شمار می‌رود. تولید ناخالص داخلی سرانه آن از بریتانیا و فرانسه بیشتر است؛ اما عضوی از جهان جنوب تلقی می‌شود و مرکز کسب‌وکارهای هندی و آفریقایی است. امارات را می‌توان سنگاپور خاورمیانه دانست. این کشور در سال 2020 یکی از اولین کشورهایی بود که روابط با اسرائیل را عادی‌سازی کردند.

درنتیجه، امارات متحده عربی در حالی رشد می‌کند که آتش جنگ در خاورمیانه فروزان و رقابت ابرقدرت‌ها در جهان در جریان است. اقتصاد غیرنفتی این کشور سالانه شش درصد و معادل هند رشد می‌کند اما غرب و حتی چین در رؤیای چنین نرخ رشدی به سر می‌برند. استعدادها و ثروت‌ها به سمت آن جریان یافته‌اند. تاجران چینی، ثروتمندان هندی و میلیاردرهای روسی در آنجا به دنبال ثبات و موفقیت می‌گردند. این کشور سال گذشته بیشتر از هر جای دیگر، به‌جز آمریکا، بریتانیا و هند، توانست برای پروژه‌های سبز سرمایه جذب کند. امارات همانند سنگاپور پایگاه امنی در منطقه قلمداد می‌شود؛ اما درحالی‌که رشد سنگاپور با عصر طلایی جهانی‌سازی مصادف بود امارات در دوران آشوب و هرج‌ومرج در پی فرصت‌هاست. این کشور نه‌تنها قصد دارد ازنظر اقتصادی رشد کند، بلکه می‌خواهد نفوذ سیاسی را در خارج افزایش دهد. موفقیت‌ها و شکست‌های آن درس‌هایی برای کشورهای درحال‌توسعه دربر دارد.  درس اول به آن‌ها می‌گوید که از نقاط قوت اقتصادی خود بهره ببرید. امارات هم شاهد بحران‌های اقتصادی بوده است. مثلاً در سال 2009 بخش ساخت‌وساز آن گرفتار بحران بدهی شد و به بسته نجات نیاز پیدا کرد. شور و هیجان بلاک‌چین هم خوابید؛ اما در دیگر حوزه‌ها امارات به شکلی تأثیرگذار از مزیت‌هایش استفاده کرد. گردانندگان بنادر بزرگ این کشور هم‌اکنون اسکله‌هایی را از لندن تا بمبئی و مانیل اداره می‌کنند. بنگاه دی‌پی‌ولد (DP World) تقریباً یک‌دهم ترافیک جهانی کشتی‌های کانتینری را مدیریت می‌کند. شرکت مصدر (Masdar) یکی از بزرگ‌ترین فعالان حوزه انرژی پاک جهان در همه‌چیز از مزارع بادی تگزاس تا نیروگاه‌های خورشیدی ازبکستان سرمایه‌گذاری می‌کند. امارات هم‌اکنون یکی از بزرگ‌ترین سرمایه‌گذاران در آفریقاست و در این قاره نیازمند به سرمایه به ساخت زیرساختارهای حیاتی کمک می‌کند. هم‌زمان، دسترسی به سرمایه، توان رایانشی و داده‌های فراوان پژوهشگران هوش مصنوعی در ابوظبی را قادر کرد تا الگوی زبانی بزرگ منبع باز فالکون (Falcon) را معرفی کنند که از برخی جهات از متا جلو می‌زند. درس دوم آن است که از استعدادهای خارجی استقبال کنید. ازآنجاکه جمعیت بومیان فقط یک‌میلیون نفر است امارات به انبوهی از مهاجران پرمهارت و کم‌مهارت نیاز دارد. جهان‌ هم پر از افراد جاه‌طلبی است که می‌خواهند بخت خود را بیازمایند. برخلاف عربستان که اقدامات سخت‌گیرانه‌ای از قبیل باز کردن دفاتر منطقه‌ای را برای جذب تخصص‌ها اعمال می‌کند امارات تلاش دارد مکان جذاب‌تری برای زندگی و کسب‌وکار باشد. طرح ویزای طلایی که در سال 2019 به اجرا گذاشته شد به متخصصان اقامت درازمدت می‌دهد. تعداد اندکی می‌توانند تقاضای شهروندی کنند؛ موضوعی که در کشورهای خلیج‌فارس بی‌سابقه است. عربستان سعودی که حذف وابستگی اقتصاد به نفت را تازه آغاز کرده ممکن است زمانی رقیب جدی امارات شود. امارات سابقه بدی در رعایت حقوق بشر دارد و آزادی‌های سیاسی را به‌شدت محدود می‌کند؛ اما تهدید رقابت از جانب عربستان باعث شد ازنظر اجتماعی و اقتصادی آزادی بیشتری فراهم کند. امارات منافع حاصل از تجارت را هم از یاد نبرده است. دیگر کشورها به سراغ سیاست صنعتی و حمایت‌گرایی رفته‌اند اما امارات به پیمان‌های تجاری روی می‌آورد. هند اولین پیمان تجارت آزاد خود را در یک دهه با امارات منعقد کرد و تجارت بین دو کشور از آن زمان‌بر مبنای اسمی 16 درصد افزایش یافت. توافق امارات با اسرائیل دانش فناوری ارزشمند را به امارات و امکان دسترسی به سرمایه و بازار بزرگ خلیج‌فارس را به اسرائیل می‌دهد. پس از آغاز جنگ غزه شرکت‌های هواپیمایی غربی پرواز به تل‌آویو را متوقف کردند؛ اما شرکت‌های اماراتی اتحاد و فلای‌دوبی پروازهای منظمی به آنجا دارند.

اخیـراً کـره جنوبـی و امـارات متحـده عربـی یـک توافقنامـه تجـارت آزاد دوجانبـه (FTA) منعقـد کردنـد کـه منجـر بـه تقویـت تجـارت دوجانبـه و روابـط اقتصـادی میـان آن‌ها خواهـد شـد. شـایان توجـه اسـت کـه ایـن توافـق، بیسـت و چهارمیــن قــرارداد تجــارت آزاد کــره جنوبــی و اولیــن قــرارداد تجــارت آزاد بــا یــک کشــور خاورمیانــه بــه شــمار می‌رود. دو کشــور پــس از بررســی قانونــی و طــی مراحــل لازم داخلــی، توافقنامــه مشــارکت جامــع اقتصــادی دوجانبــه (CEPA) را در نیمــه اول ســال آینــده اجرایــی خواهنــد کــرد. درواقع CEPA نوعــی توافقنامــه تجــارت آزاد بــه شـمار می‌رود که همـراه بـا گشـایش بـازار، دامنـه گسترده‌تری از همکاری‌ها و مبادلات اقتصـادی را نیـز شـامل می‌شود. در بیانیــه مشــترک دو کشــور آمــده اســت که دو کشــور مذاکــرات خــود را بــه پایــان رسانده‌اند و بــه نقطه عطف مهمـی در پرتـو روابـط اسـتراتژیک دوجانبـه دست‌یافته‌اند. توافقنامـه مشـارکت جامـع اقتصـادی، به‌عنوان یـک کاتالیـزور بـرای تقویـت و ارتقـای روابـط اقتصـادی عمـل خواهـد کـرد و ارتقـا و متنوع سازی تجـارت دوجانبـه را در پـی خواهـد داشـت. بـر اسـاس ایـن قـرارداد، کـره جنوبـی تعرفـه 8/ 92 درصـد از کالاهـا را حـذف خواهـد کـرد و امـارات متحـده عربـی نیـز اقـدام بـه لغـو تعرفـه 2/ 91 درصـد از تمامـی محصولات وارداتـی خـود از کـره جنوبـی بـه مـدت 10 سـال خواهـد کـرد. در پـی ایـن توافـق، پیش‌بینی می‌شود کـه صـادرات کـره جنوبـی به‌ویژه در بخـش وسایل نقلیه سـازگار بـا محیط‌زیست، تسـلیحات، لـوازم الکترونیکـی و مـواد غذایـی بـا رشـد زیـادی مواجـه شـود. علاوه بـر ایـن، امـارات متحـده عربـی متعهـد بـه حـذف 3 درصـد از تعرفـه بـر نفـت خـام بـه مـدت 10 سـال آینـده شـد کـه منجـر بـه افزایـش قـدرت رقابتـی پالایشگاه‌های کـره جنوبـی و کمـک بـه تضمیـن عرضـه پایـدار می‌شود. علاوه بـر مـوارد ذکرشده، امـارات متحـده عربـی قصـد دارد تـا تسهیلاتی را نیـز در بخـش خدمـات بـرای کـره جنوبــی فراهــم آورد؛ در همیــن راســتا، قــرار اســت کــه بازارهــای امــارات بــه روی بازی‌های آنلاین، خدمــات پزشـکی و سـایر صنایعـی کـه کـره جنوبـی علاقه زیـادی بـه آن‌ها دارد، بـاز شـود؛ امـری کـه منجـر بـه گسـترش و نفـوذ بیشـتر محتواهـا و محصولات تولیـد کـره جنوبـی در خاورمیانـه خواهـد شـد. امــارات متحــده عربــی، یــک شــریک کلیــدی بــرای کــره جنوبــی در خاورمیانــه در قالــب این مشــارکت اســتراتژیک ویـژه اسـت و بـا انعقـاد توافقنامـه مشـارکت جامـع اقتصـادی دوجانبـه، پیش‌بینی می‌شود کـه روابـط دوجانبـه و همکاری‌ها در زمینه‌هایی ماننــد انــرژی و صنایــع پیشــرفته نیــز ارتقــا یابــد. بـر اسـاس آمـار رسـمی، تجـارت دوجانبه میـان کـره جنوبـی و امـارات در سـال 2022 بـه حـدود 5/ 19 میلیـارد دلار رسـیده اسـت و امـارات متحـده عربـی، بـه شـانزدهمین شـریک تجـاری اصلـی کـره جنوبـی تبدیل‌شده اسـت.

برخی فرصت‌ها اما می‌توانند مشکل‌آفرین باشند. به دنبال کاهش نفوذ آمریکا، قدرت‌های نوظهور در همه‌جا وسوسه می‌شوند تا نفوذ خارجی بیشتری به دست آورند. محمد بن‌زاید حاکم امارات هم‌چنین نظری دارد. عمل‌گرایی کشورش در این راه کمک می‌کند. امارات در اکثر نقاط آفریقا یک شریک تجاری مطلوب است؛ بدون اینکه سابقه استعماری غرب را داشته باشد. این کشور امیدوار بود که در اجلاس اقلیمی سازمان ملل نقش کارگزار را بین ثروتمندان و فقرا بازی کند.

امارات اما اشتباهات وحشتناکی نیز مرتکب شده است. امارات که از نفوذ اسلام سیاسی در حیاط پشتی خود وحشت دارد و می‌خواهد از جریان‌های تجارت محافظت کند به تجهیز و تسلیح نیروهای پشتیبانی سریع در سودان مبادرت ورزید؛ اما این نیروی شبه‌نظامی در دارفور دست به نسل‌کشی زد. چنین رویکردی در گذشته هم نتایجی فاجعه‌بار داشت. امارات در لیبی از یک فرمانده جنگ‌طلب حمایت می‌کرد که در سال 2019 تلاش کرد به تریپولی حمله کند اما شکست خورد. در یمن هم امارات پس از عقب‌نشینی در سال 2019 دوباره در همراهی با عربستان به جنگی طولانی علیه حوثی‌ها وارد شد.  حاکمان امارات در طی سال‌ها سازوکارهایی را برقرار کرده‌اند تا محیط باثبات کسب‌وکار را در داخل تضمین کنند. آن‌ها هم می‌دانند که ناکامی در داخل می‌تواند به‌سرعت خشم شهروندان را برانگیزد اما در خارج چنین محدودیتی ندارند و به خود اجازه می‌دهند به دنبال امیال و منافع کشور باشند بدون آنکه به عواقب آن بیندیشند.