جایگاه حقوقی قطعنامۀ محکومیت تنها نماینده فلسطینی‌تبار توسط مجلس نمایندگان ایالات‌متحده

اين نوشتار در تاريخ بیست‌وسوم ‌آبان‌ماه ۱۴۰۲ در هفته‌نامه حقوقی روزنامه آفتاب یزد منتشر شده است.

جایگاه حقوقی

قطعنامۀ محکومیت تنها نماینده فلسطینی‌تبار

توسط مجلس نمایندگان ایالات‌متحده

به دنبال تشدید فشارها علیه مواضع ضد اسرائیلی رشیده طلیب (Rashida Tlaib)؛ تنها نماینده فلسطینی تبار کنگرۀ آمریکا و عضو مجلس نمایندگان، دربارۀ جنگ غزه، قطعنامه‌ای علیه او توسط مجلس نمایندگان تصویب شد. رشیده طلیب؛ که نماینده میشیگان در مجلس نمایندگان آمریکا است، از زمان آغاز حملات رژیم صهیونیستی به غزه، خواستار آتش‌بس شده و از مواضع جو بایدن رئیس‌جمهور دموکرات این کشور در قبال فلسطینیان به‌شدت انتقاد کرده است.

روزنامه واشنگتن پست خبر داد که قطعنامه پیشنهادی ریش مک‌کورمیک (Rich McCormick)؛ عضو جمهوری‌خواه مجلس نمایندگان، برای محکوم کردن رشیده طلیب در 7 نوامبر 2022 (16 آبان 1402) به تصویب این مجلس رسید. به گزارش شبکه سی‌بی‌اس نیوز، تصویب قطعنامه علیه این تنها عضو فلسطینی تبار مجلس نمایندگان آمریکا در شرایطی صورت گرفت گه هفته گذشته قطعنامه پیشنهادی برای محکوم کردن او به تصویب نرسیده بود.

در قطعنامه محکومیت رشیده طلیب، به اقدام اخیر او در انتشار یک ویدئو از تظاهرات اخیر در میشیگان اشاره‌شده که در آن حامیان فلسطین، ضمن محکوم کردند حملات رژیم صهیونیستی به غزه، شعار می‌دهند: «از رودخانه تا دریا (from the river to the sea)، فلسطین آزاد خواهد شد». این ویدئو واکنش‌های گسترده حامیان رژیم صهیونیستی و رسانه‌های نزدیک به این رژیم در آمریکا را به دنبال داشت و آن‌ها ادعا کردند که رشیده طلیب با انتشار این شعار، خواستار نابودی رژیم صهیونیستی شده است. قطعنامه ارائه‌شده در مجلس نمایندگان آمریکا با ۲۳۴ رأی مثبت در برابر ۱۸۸ رأی منفی به تصویب رسید و نکته قابل‌توجه در رأی‌گیری جدید، پیوستن ۲۲ عضو دموکرات و هم‌حزبی رشیده طلیب به این قطعنامه بود.

هفته گذشته، مجلس نمایندگان آمریکا تلاش برای محکوم کردن رشیده طلیب نماینده فلسطینی آمریکایی کنگره را رد کرد. پیشنهاد برای محکومیت طلیب از سوی مارجری تیلور گرین (Marjorie Taylor Greene)؛ نماینده راست افراطی کنگره آمریکا، ارائه‌شده بود و با ۲۲۲ رأی مخالف در برابر ۱۸۶ رأی موافق متوقف شد؛ ضمن اینکه ۲۳ تن از جمهوری‌خواهان نیز در مخالفت با این اقدام به دموکرات‌های مخالف محکومیت طلیب پیوستند.

جایگاه حقوقی قطعنامۀ محکومیت رشیده طلیب را در قسمت 5 از ماده 1 قانون اساسی ایالات‌متحده شناسایی می گردد که مقرر می دارد: «هر مجلس [کنگره] می‌تواند آیین‌نامه رسیدگی خود را تعیین کند، اعضای خود را به دلیل رفتارهای بی‌نظم مجازات کند و با توافق دوسوم، یک عضو را اخراج کند». ازجمله روش‌هایی که کنگره (Congress)؛ اعم از سنا (Senate) و مجلس نمایندگان (House of Representatives) اعضای خود را تنبیه کرده است، نکوهش (Censure) است که گاهی اوقات به‌عنوان محکوم کردن (Condemnation) یا تقبیح کردن (Denouncement) از آن یاد می‌شود. نکوهش یک بیانیه رسمی عدم تائید در قالب قطعنامه‌ای است که با اکثریت آرا به تصویب می‌رسد. اصطلاح «نکوهش» در قانون اساسی ایالات‌متحده وجود ندارد و لازم نیست این کلمه در قطعنامه هم آورده باشد. قطعنامه نکوهش سناتور یا نماینده مجلس نمایندگان را از سمت خود برکنار و حقوق یا امتیازات او را سلب نمی‌کند. این نوع از قطعنامه‌ها علاوه بر امکان استفاده علیه هر یک از اعضای کنگره علیه رئیس‌جمهور، قاضی فدرال یا سایر مقامات دولتی نیز امکان صدور دارد. درهرصورت هر دو نوع، معمولاً از قطعنامه‌های ساده (Simple Resolutions) بوده و لازم‌الاجرا نمی‌باشد و نیازی به امضای رئیس‌جمهور هم ندارد.

رشیده طلیب بعد از تصویب قطعنامه محکومیت او در مجلس نمایندگان آمریکا، در صحن این مجلس یک سخنرانی احساسی انجام داد و اعلام کرد که اظهارات او علیه دولت حاکم بر رژیم صهیونیستی است. وی با تقبیح مواضع همکاران خود در مجلس نمایندگان آمریکا به دلیل عدم‌حمایت از درخواست آتش‌بس جنگ در غزه افزود: «من نمی‌توانم باور کنم که مجبورم این را بگویم: مردم فلسطین دورریختنی نیستند. ما هم شبیه به هر کس دیگر، انسان هستیم». طلیب نتوانست درد و غم خود را برای فلسطینیان تحمل کند و برای لحظاتی با بغض و صدایی لرزان تلاش کرد رنج مردم فلسطین را بیان کند. وی بعد از همدردی و کمک ایلهان عمر ( Ilhan Omar) و یکی دیگر از اعضای مجلس نمایندگان آمریکا توانست نطق خودش را ادامه دهد. این عضو فلسطینی تبار مجلس نمایندگان آمریکا که زاده کرانه باختری است، افزود: «شهر من و مادربزرگ من شبیه به همه فلسطینیان فقط می‌خواهد یک زندگی همراه با آزادی و شأن انسانی داشته باشد، زندگی که همه ما سزاوار آن هستیم. آقای رئیس! صحبت کردن برای نجات دادن جان انسان‌ها بدون توجه به اعتقاداتشان و قومیت آن‌ها نباید در این صحن اقدامی چالشی باشد. گریه‌ها و فریادها برای کودکان فلسطینی و اسرائیلی برای من تفاوتی ندارد (اما) چرا؟ من متوجه نمی‌شوم چراکه فریادها و گریه‌های فلسطینیان برای همه شما فرق دارد؟ آقای رئیس! ما نمی‌توانیم وجه مشترک انسانیتمان را از دست بدهیم».

دولت خودگردان، اکنون توسط رئیسی (محمود عباس) که در سال 2005 و مجلسی که در سال 2006 انتخاب‌شده‌اند، اداره می‌شود؛ یک دولت فاسد که عموماً به‌عنوان ابزار اشغال اسرائیلی به آن نگریسته می‌شود. استیون سیمون (Steven Simon)؛ استاد مطالعات خاورمیانه در دانشگاه واشنگتن، بر این نظر است که دولت خودگردان قادر به توقف شهرک‌سازی‌های اسرائیل در کرانه غربی نشده و نتوانسته از حملات ساکنان این شهرک‌ها به فلسطینی‌ها جلوگیری کند. هرگونه انتظاری از دولت خودگردان برای نقش‌آفرینی در غزه پساجنگ غیرواقع‌بینانه است؛ مگر آنکه این شرایط تغییر کند. از این گذشته، مشارکت دولت‌های عربی در یک اداره انتقالی، به وعده امتیازات اسرائیل در کرانه باختری وابسته است؛ ازجمله توقف گسترش شهرک‌ها، توقف خشونت شهرک‌نشینان و انتقال مقداری زمین از مناطق ترکیبی فلسطینی و اسرائیلی به دولت خودگردان. بدون این کار، هیچ راه‌حل درازمدتی برای مشکل غزه امکان‌پذیر نیست. در اینجا واردکردن یک شوک به فرایند صلح و نیز ازسرگیری گفت‌وگوهای عادی‌سازی سعودی اسرائیلی ضرورت می‌یابد. از میان موانع بسیارِ این رویکرد، اراده اسرائیل به امتیازدهی، مهم‌ترین چالش است و اینکه این چالش تا چه اندازه دشوار باشد، بسته به این است که پس‌ازاین جنگ، چه دولتی در تل‌آویو سر برآورد.

برنارد آویشای (Bernard Avishai) نویسنده کتاب «تراژدی صهیونیسم» بر این باور است که «ترکیب فساد، بی‌پروایی و تندروی دولت راستِ افراطی و به‌ویژه خود نتانیاهو، موجب انزوای آنان خواهد شد». یک نگرش اما تیره‌تر هم این است که هزینه‌های سنگین این منازعه، مخالفت جهانی با کارزار نظامی اسرائیل؛ که درجاهایی به شکل یهودی‌ستیزی بروز کرده، همچنین ترس عملیات هفتم اکتبر 2023 حماس و تشدید بی‌اعتمادی عرب‌ها موجب خواهد شد که اسرائیلی‌ها همچنان از حاکمیت تندروها حمایت کنند. اگر چنین برداشتی درست باشد، ویرانشهری (Dystopia)، تنها نوار غزه را در خود غرق نخواهد کرد!