ابهام در مرجع تعیین محل اشتغال به وکالت متقاضیان معاف از شرکت در آزمون ورودی

اين نوشتار در تاريخ یازدهم ‌بهمن‌ماه ۱۴۰۱ در هفته‌نامه حقوقی روزنامه آفتاب یزد منتشر شده است.

ابهام در مرجع تعیین محل اشتغال به وکالت

متقاضیان معاف از شرکت در آزمون ورودی

به‌موجب ماده ۵۲ آیین‌نامه اجرایی لایحه قانونی استقلال کانون وکلای دادگستری ابلاغی 6/ 4/ 1400 «در مورد متقاضیانی که مطابق قانون از شرکت در آزمون ورودی معاف هستند، تعیین محل اشتغال به وکالت در حوزه‌های قضایی هر استان به تصویب کمیسیون موضوع تبصره ماده ۱ قانون کیفیت اخذ پروانه می‌رسد. این کمیسیون بر اساس شاخص‌هایی از قبیل نیاز حوزه قضایی، امتیازات داوطلب، مدرک تحصیلی و سوابق و اتخاذ تصمیم می‌کند. متقاضیان موضوع این ماده، تقاضای خود را به کانون تسلیم می‌کنند. کانون سوابق آنان را از مراجع موضوع ماده ۴۷ این آیین‌نامه استعلام می‌کند و پس از وصول پاسخ استعلام و تصویب کمیسیون موضوع تبصره ماده ۱ قانون کیفیت اخذ پروانه، حسب مورد پروانه وکالت یا کارآموزی آنان صادر می‌شود».

1) متقاضیان معاف از شرکت در آزمون ورودی

ماده ۸ لایحه قانونی استقلال کانون وکلای دادگستری اصلاحی ۱۳۷۳ در مورد متقاضیانی که مطابق قانون از شرکت در آزمون ورودی معاف هستند مقرر نموده است که «به اشخاص زیر پروانه وکالت درجه اول از طرف کانون وکلا داده می‌شود: ‌الف – به کسانی که دارای ده سال متوالی یا پانزده سال متناوب سابقه خدمات قضائی بوده و لااقل پنج سال ریاست یا عضویت دادگاه داشته باشد و سلب صلاحیت قضائی از آن‌ها از طرف دادگاه عالی انتظامی قضات نشده باشد. ب – کسانی که دارای دانشنامه لیسانس بوده و ۵ سال سابقه خدمات قضائی داشته باشند و سلب صلاحیت قضائی از طرف دادگاه عالی انتظامی از آن‌ها نشده باشد. ج – نمایندگان مجلس شورای اسلامی با گذراندن یک دوره کامل نمایندگی که دارای لیسانس قضائی یا گواهی پایان تحصیلات سطوح عالیه از حوزه علمیه قم و ۵ سال سابقه کار قضائی در محاکم باشند. د – کلیه کسانی که دارای لیسانس حقوق قضائی یا گواهی پایان تحصیلات سطوح عالیه از حوزه علمیه قم با حداقل ۵ سال سابقه کار متوالی یا ۱۰ سال ‌متناوب در سمت‌های حقوقی در دستگاه‌های دولتی و وابسته به دولت و نهادها و نیروهای مسلح باشند و بعد از اجرای این قانون با داشتن سی سال‌ سابقه خدمت بازنشسته شوند بدون رعایت شرط سن با انجام نصف مدت مقرر کارآموزی.

تبصره ۱ – کسانی که دارای دانش‌نامه لیسانس بوده و دو سال سابقۀ خدمت قضائی داشته باشند از انجام دوره کارآموزی معاف می‌باشند. ولی در این ‌مورد مدت انتظار خدمت ازلحاظ اخذ پروانۀ وکالت جزء خدمت محسوب نمی‌شود...».

2) کمیسیون موضوع تبصره ماده ۱ قانون کیفیت اخذ پروانه

به‌موجب کمیسیون موضوع تبصره ماده ۱ قانون کیفیت اخذ پروانه مصوب 17/ 1/ 1376 تعیین تعداد کارآموزان وکالت برای هر کانون بر عهده کمیسیونی متشکل از رئیس‌کل دادگستری استان، رئیس شعبه اول دادگاه انقلاب و رئیس کانون وکلای مربوط می‌باشد که به دعوت رئیس کانون وکلای هر کانون، حداقل یک‌بار در سال تشکیل و اتخاذ تصمیم می‌نماید.

مفاد این تبصره ماده 1 مذکور به‌موجب ماده 5 قانون تسهیل صدور مجوزهای کسب و کار مصوب 24/ 12/ 1400 کاملاً مورد تغییر قرارگرفته است؛ بنابراین هم‌اکنون این کمیسیون دیگر شخصیت حقوقی قانونی ندارد.

روشن‌ساز کلام

به‌موجب ماده ۵۲ آیین‌نامه اجرایی لایحه قانونی استقلال کانون وکلای دادگستری ابلاغی 6/ 4/ 1400 در مورد متقاضیانی که مطابق قانون از شرکت در آزمون ورودی معاف هستند، تعیین محل اشتغال به وکالت در حوزه‌های قضایی هر استان به تصویب کمیسیون موضوع تبصره ماده ۱ قانون کیفیت اخذ پروانه می‌رسد.

کمیسیون موضوع تبصره ماده ۱ قانون کیفیت اخذ پروانه مصوب 17/ 1/ 1376 به‌موجب ماده 5 قانون تسهیل صدور مجوزهای کسب و کار مصوب 24/ 12/ 1400 ملغی شده است.

بنابراین در حال حاضر کانون‌های وکلای دادگستری عملاً امکان اجرای ماده ۵۲ آیین‌نامه اجرایی لایحه قانونی استقلال کانون وکلای دادگستری به جهت عدم وجود حقوقی کمیسیون موضوع تبصره ماده ۱ قانون کیفیت اخذ پروانه را ندارند.

در چنین وضعیتی کانون‌های وکلای دادگستری دو راه‌حل دارند:

الف) از صدور پروانۀ وکالت و کارآموزی متقاضیان معاف از شرکت در آزمون ورودی تا تعیین تکلیف ماده ۵۲ آیین‌نامه اجرایی لایحه قانونی استقلال کانون وکلای دادگستری خودداری کنند. بدیهی است در این صورت، اعتبار قانونی کلیه این قبیل پروانه‌های صادره توسط کانون‌های وکلا از تاریخ لازم‌الاجرا شدن این آیین‌نامه با تردید جدید مواجه است.

ب) تشریفات صدور پروانۀ وکالت و کارآموزی متقاضیان معاف از شرکت در آزمون ورودی؛ به جهت عدم وجود حقوقی کمیسیون موضوع تبصره ماده ۱ قانون کیفیت اخذ پروانه، همچنان طبق روال پیشین  ماده ۸ لایحه قانونی استقلال کانون وکلای دادگستری اصلاحی ۱۳۷۳ توسط کانون‌های وکلای دادگستری انجام پذیرد. به‌خصوص که به نظر می‌رسد واگذاری تعیین محل اشتغال به وکالت در مورد متقاضیانی که مطابق قانون از شرکت در آزمون ورودی معاف هستند به این کمیسیون؛ توسط ماده ۵۲ آیین‌نامه اجرایی لایحه قانونی استقلال کانون وکلای دادگستری، برخلاف نص ماده 8 مذکور می‌باشد که صراحتاً این موضوع را در صلاحیت کانون‌های وکلا قرار داده است.