تجمیع درگاه‌های ورودی ثبت شکایات بازار سرمایه

اين نوشتار در تاريخ هجدهم ‌بهمن‌ماه ۱۴۰۱ در هفته‌نامه حقوقی روزنامه آفتاب یزد منتشر شده است.

تجمیع درگاه‌های ورودی ثبت شکایات بازار سرمایه

به‌موجب ماده 25 قانون ارتقاء سلامت نظام اداري و مقابله با فساد مصوب 18/ 11/ 1399 دستگاه‌های مذکور در این قانون موظف‌اند به بازنگـری و مهندسی مجدد سامانه پاسخگویی به شکایات و مکانیزه نمودن آن به نحوی اقدام نمایند که دریافت شکایات به‌طور غیرحضوری توسط واحدهایی که مسؤولیت پاسخگویی و رسیدگی به شکایات مردم را دارند به واحد مربوطه در دستگاه منعکس گردد. در همین رابطه و در راستاي اجراي بندهاي (2)، (3)، (8) و (11) ماده 7 قانون بازار اوراق بهادار ج.ا.ا. مصوب 1/ 9/ 1384 هیئت‌مدیره سازمان بورس و اوراق بهادار اخیراً «دستورالعمل رسیدگی و پاسخگویی به شکایات در بازار سرمایه» مورخ ۱۱/ ۸/ ۱۴۰۱ را تصویب نمود.

این دستورالعمل با هدف افزایش سرعت و دقت در رسیدگی و پاسخگویی به شکایات حوزه بازار سرمایه و همچنین ارتقاء فرآیند نظارت بر بازار سرمایه، از طریق نظام‌مند نمودن رسیدگی به شکایات تدوین‌شده است. «تجمیع درگاه‌های ورودی ثبت شکایات بازار سرمایه» در سامانۀ جدید رسیدگی به شکایات به‌منظور بررسی عادلانه شکایات ثبت‌شده، مهم‌ترین ویژگی این دستورالعمل است. به‌موجب ماده 4 این دستورالعمل بررسي شكايات و پاسخگويي به شكايات از اشخاص موضوع مقرر در ماده 3 در «اداره رسيدگي به شكايات و حمايت‌هاي حقوقي سازمان بورس و اوراق بهادار» متمركز است. بر همین اساس ازاین‌پس تمامی شکایات در بورس‌ها ازجمله بورس تهران؛ فرابورس ایران؛ بورس کالا و بورس انرژی در «سامانه الكترونيكي رسيدگي به شكايات» اخذ خواهد شد.

از این رهگذر، استخراج دقیق آمار شکایات واصله و همچنین اصل رسیدگی عادلانه به‌تمامی شکایات نیز تضمین خواهد شد. شکایات کتبی، حضوری و... وارد سامانۀ متمرکز شده و سپس رسیدگی خواهد شد. در مواردی که شاکیان محترم امکان ثبت شکایت در سامانه را به دلایلی مانند کهولت سن، عدم توانایی کار با سامانه و... نداشته باشند، این امکان برای کارشناسان ادارۀ رسيدگي به شكايات و حمايت‌هاي حقوقي سازمان بورس و اوراق بهادار پیش‌بینی شده تا پس از احراز هویت شاکی با دریافت مدارک و مستندات، اقدام به ثبت شکایت در سامانه و ارائه کد رهگیری به شاکی نمایند.

ادارۀ رسيدگي به شكايات و حمايت‌هاي حقوقي سازمان بورس و اوراق بهادار شكايات واصله را ظرف مهلت 3 روز كاري از تاريخ ثبت در سامانه بررسي نموده و در صورت احراز شرايط و شمول مشتكي‌عنه در زمره اشخاص مقرر، شکوائیه حسب مورد جهت اخذ پاسخ و دفاعيات به مشتكي‌عنه يا جهت بررسي و رسيدگي به واحد رسیدگی‌کننده ارسال مي‌گردد. مشتكي‌‌عنه موظف است ظرف مهلت 7 روز كاري پاسخ به شكايت و دفاعيه خود را در سامانه بارگذاري نمايد. یکی از مهم‌ترین ابتکارات دستورالعمل مزبور، پیش‌بینی ضمانت اجرا در فرض عدم پاسخگویی به شکایات، تأخیر در پاسخگویی و یا ارائه پاسخ خلاف واقع نسبت به شکایات می‌باشد که به‌موجب ماده 14 این دستورالعمل حسب مورد مشمول عناوین تخلفاتی و ضمانت اجرای مصرح در قوانین و مقررات مربوطه گردیده است.

در ادامه تمامی پاسخ‌های واصله به شکایات از سوی کسانی که مورد شکایت واقع‌شده‌اند توسط واحدهای نظارتی ذی‌ربط؛ هر يك از معاونتها، مديريت‌ها و ادارات نظارتي در سازمان بورس و اوراق بهادار، بررسی و سپس به شاکی ارائه می‌شود. بدین‌صورت که پاسخ دریافت شده به همراه شکوائیه و ضمایم به واحد نظارتي ذي‌ربط در سازمان بورس و اوراق بهادار ارسال مي‌گردد. واحد نظارتي ضمن بررسي شكوائيه و پاسخ مشتكي‌عنه، حسب مورد حداكثر ظرف مهلت 7 روز كاري نتيجه بررسي را به ادارۀ رسيدگي به شكايات و حمايت‌هاي حقوقي سازمان بورس و اوراق بهادار اعلام مي‌نمايد يا چنانچه بر اساس قوانين و مقررات بررسي يا پيگرد شكايت در حيطه صلاحيت نظارتي هر يك از تشكل‌هاي خودانتظام باشد، ظرف يك روز كاري مستندات دريافتي را به تشكل‌هاي خودانتظام مربوطه ارسال مي‌نمايد. تشكل مربوط موظف است شكوائيه و پاسخ مشتكي‌عنه را بررسي نموده و حداكثر ظرف مهلت 7 روز كاري نتيجه را به ادارۀ رسيدگي به شكايات و حمايت‌هاي حقوقي سازمان بورس و اوراق بهادار اعلام نمايد. این اداره پاسخ‌ واصله را ظرف مهلت 3 روز كاري بررسي نموده و نتيجه را از طريق سامانه به شاكي اعلام مي‌نمايد.

درصورتی‌که واحدهای نظارتی در این فرآیند به تخلف و یا جرمی برخورد نموده و یا پاسخ حاوی اطلاعات خلاف واقع باشد، گزارش تخلف یا جرم ارتکابی به مرجع رسیدگی مربوطه توسط ارسال خواهد شد. بدین‌صورت که به‌موجب مواد 10 و 12 این دستورالعمل درصورتی‌که در فرايند بررسي شكايات، واحد نظارتي يا تشكل خودانتظام مربوط، اقدامي را واجد وصف كيفري يا تخلفاتي تشخيص دهد، حسب مورد گزارش تخلف ارتكابي به «مرجع رسيدگي به تخلفات» و گزارش وقوع جرم به «مديريت امور حقوقي و انتظامي» ارسال مي‌گردد. ادارۀ رسيدگي به شكايات و حمايت‌هاي حقوقي سازمان بورس و اوراق بهادار، شكاياتي را كه از حيث موضوع و ماهيت مشمول مصاديق ناهنجاري‌هاي موضوع ماده 2 دستورالعمل حمايت و تشويق گزارشگران ناهنجاري در بازار سرمايه مورخ 26/ 4/ 1400 مصوب هیئت‌مدیره سازمان بورس و اوراق بهادار باشد، به «اداره ديده‌بان سلامت بازار سرمايه»؛ از اداره‌های نظارتی در سازمان بورس و اوراق بهادار، ارجاع مي‌نمايد.

مطابق با ماده‌۳۶ قانون بازار اوراق بهادار ج.ا.ا. «اختلافات بین کارگزاران، بازارگردانان، کارگزار/معامله‌گران، مشاوران سرمایه‌گذاری، ناشران، سرمایه‌گذاران و سایر اشخاص ذی‌ربط» که از فعالیت حرفه‌ای ایشان در بازار سرمایه نشئت می‌گیرد، ابتدا در کانون‌ها جهت سازش ارجاع می‌شود و درنهایت در صورت عدم‌سازش در هیئت داوری سازمان بورس موردبررسی قرار خواهد گرفت. با وجود این دستورالعمل، گویی باید شاکی در ابتدا شکایت خود را در سامانه رسیدگی به شکایت مطرح کند و درنهایت به جهت رفع اختلاف و برای رعایت تشریفات مندرج در ماده‌۳۶ قانون بازار به کانون‌ها مراجعه کرده و اختلاف خویش را از آن نهاد پیگیری کند. همچنین چنانچه شخصی برای رفع اختلاف خود (که معتقد است نشئت‌گرفته از یک تخلف است) به کانون‌ها مراجعه می‌کند کانون‌ها وظیفه‌دارند که شاکی را برای بررسی موضوعش به سامانه الكترونيكي رسيدگي به شكايات رهنمون شوند.

البته لازم‌الاجرا شدن همۀ موارد مذکور در «دستورالعمل رسیدگی و پاسخگویی به شکایات در بازار سرمایه» مورخ ۱۱/ ۸/ ۱۴۰۱ با هدف «تجمیع درگاه‌های ورودی ثبت شکایات بازار سرمایه» منوط به بهره‌برداری از «سامانه الكترونيكي رسيدگي به شكايات» است كه ثبت، پيگيري و ارسال مستندات مربوط به شكايت، اعلام نقايص و نتيجه به شاكي در بستر آن صورت مي‌گيرد.