ناتوی پاسیفیک یا نوعی همسویی نهادینه

اين نوشتار در تاريخ یازدهم شهریور‌ماه ۱۴۰۲ در روزنامه آفتاب یزد منتشر شده است.

ناتوی پاسیفیک یا

نوعی همسویی نهادینه

جو بایدن؛ رئیس‌جمهور ایالات‌متحده، 27 مرداد 1402 (18 اوت 2023) میزبان اولین نشست سه‌جانبه‌ای با حضور رهبران ژاپن و کره‌جنوبی در کمپ دیوید مریلند بود. بایدن این نشست را با فومیو کیشیدا؛ نخست‌وزیر ژاپن و یون‌سوک‌یول؛ رئیس‌جمهور کره‌جنوبی، برگزار کرد تا دستور کار امنیتی مشترک بین سه کشور برای بازدارندگی چین و کره‌شمالی را تقویت کند. این اجلاس منجر به صدور بیانیه مشترکی به نام «جوهره کمپ دیوید» به همراه اصول سه‌جانبه جداگانه و تعهد مشترک برای مشورت با یکدیگر در مورد تهدیدات امنیتی شد.

نشست در کوه‌های کاتوکتین مریلند نقطه عطفی در تلاش‌های بایدن برای ایجاد شبکه‌ای از مشارکت برای مقابله با سیاست تهاجمی چین در منطقه بود. درحالی‌که ایالات‌متحده مدت‌ها به‌طور جداگانه به ژاپن و کره‌جنوبی نزدیک بوده است، دو قدرت آسیایی نسل‌هایی را پرورش داده‌اند که آن‌ها را از یکدیگر دور نگه‌داشته است. در این شرایط همسویی در کمپ‌دیوید با تصمیم یون در تلاش برای پشت سر گذاشتن گذشته دو کشور امکان‌پذیر شد. نزدیکی او با توکیو در داخل و در میان مردمی که خاطرات طولانی از اشغال ژاپن در نیمه اول قرن بیستم را در اذهان خود جای‌داده‌اند جایی برای محبوبیت ژاپنی‌ها نگذاشته است؛ اما هر دو طرف مشخص کردند که به‌دنبال شروعی تازه هستند. اورویل شل؛ مدیر مرکز روابط ایالات‌متحده و چین در انجمن آسیایی، گفت: «این یک زخم طولانی و تلخ استعماری است که رئیس‌جمهور یون و نخست‌وزیر کیشیدا باید از روی آن بپرند». بایدن امیدوار بود که با گرد هم آوردن رهبران ژاپن و کره‌جنوبی برای اولین نشست مستقل بین سه کشور، از آن بهره ببرد. او بارها از یون و کیشیدا به خاطر «شجاعت سیاسی» که نشان می‌دادند، تمجید کرد. رئیس‌جمهوری ایالات‌متحده مکان پرطنین کمپ دیوید را برای گفت‌وگوها انتخاب کرد تا بر اهمیتی که برای این ابتکار قائل است، تأکید کند و رهبران را به داستانی دعوت کند که محل رویدادهای مهم در طول دهه‌ها بوده است، ازجمله مذاکرات ۱۳ روزه جیمی کارتر در ۱۹۷۸ در خصوص میانجی‌گری صلح بین اسرائیل و مصر. بایدن با اشاره به اینکه این اولین‌باری است که از زمان تصدی ریاست‌جمهوری، رهبران خارجی را به کمپ دعوت می‌کند، گفت: «این یک معامله بزرگ است. این یک دیدار تاریخی است.» بقیه هم‌چنین احساساتی را تکرار کردند. یون گفت: «امروز به‌عنوان یک روز تاریخی یاد خواهد شد.» کیشیدا با این موضوع موافقت کرد و گفت که این واقعیت که این سه می‌توانند باهم جمع شوند «به این معنی است که ما واقعاً از امروز تاریخ جدیدی می‌سازیم.» رهبران توافق کردند که یک خط سه‌طرفه برای ارتباطات بحران ایجاد کنند، همکاری موشک‌های بالستیک را تقویت کنند و تمرین‌های نظامی مشترک را گسترش دهند. آن‌ها یک «تعهد به مشورت» کتبی صادر کردند که در آن تصمیم گرفتند «واکنش‌هایمان را به چالش‌های منطقه‌ای، تحریک‌آمیزها و تهدیدهایی که بر منافع و امنیت جمعی ما تأثیر می‌گذارند هماهنگ کنیم». این تعهد به‌اندازه پیمان امنیتی متقابل ناتو گسترده نیست که حمله به یک عضو را حمله به همه می‌داند و به‌اندازه معاهدات دفاعی که ایالات‌متحده به‌طور جداگانه با ژاپن و کره‌جنوبی بسته است، پیش نمی‌رود؛ اما این ایده را تقویت می‌کند که سه قدرت پیوند خاصی دارند و انتظار دارند تا جایی که ممکن است استراتژی‌ها را هماهنگ کنند. چین ایده «مینی ناتو» در آسیا را به استهزا گرفته و واشنگتن را به رفتار تحریک‌آمیز متهم کرده است؛ اما دستیاران بایدن بر تفاوت با اتحاد آتلانتیک تأکید کردند. جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی گفت: «این به‌صراحت ناتو برای اقیانوس آرام نیست».

1) نهادینه کردن همسویی‌های سه‌جانبه

پیمان امنیتی سه‌جانبه جدیدی که توسط جو بایدن، رئیس‌جمهوری ایالات‌متحده و رهبران ژاپن و کره جنوبی در کمپ‌دیوید امضا شد، با در نظر گرفتن تهدیدهای چین و کره‌شمالی شکل گرفت؛ اما یک عامل محتمل دیگر باعث پیشرفت دیپلماتیک شد: «دونالد جی.ترامپ.» به نوشته روزنامه نیویورک‌تایمز، درحالی‌که نام رئیس‌جمهور سابق در نشست رهبران مطرح نشد؛ اما یکی از احتمالات مطرح‌شده، بازگشت ترامپ به قدرت در انتخابات سال آینده و برهم زدن روابط با دو متحد نزدیک آمریکا در منطقه هند و اقیانوسیه بود. هم ژاپن و هم کره‌جنوبی به مدت چهار سال با این مشکل مواجه شدند؛ زیرا ترامپ تهدید کرده بود که تعهدات امنیتی و اقتصادی دیرینۀ ایالات‌متحده را کاهش می‌دهد و درعین‌حال از چین، کره‌شمالی و روسیه در مقاطع مختلف حمایت کرده بود. بایدن و همتایانش در به رسمیت بخشیدن به یک اتحاد سه‌جانبه مدت‌هاست تلاش می‌کنند و امیدوارند که این اتحاد معماری استراتژیک خود را حفظ کند و بدون توجه به اینکه چه کسی در کاخ سفید خواهد بود، پایدار بماند. بایدن در کنفرانس خبری مشترک با فومیو کیشیدا؛ نخست‌وزیر ژاپن و یون سوک یول؛ رئیس‌جمهوری کره‌جنوبی، گفت: «این برای یک روز، یک هفته یا یک ماه نیست. این مربوط به سال‌ها و دهه‌ها روابطی است که ما در حال ایجاد آن هستیم. هدف این است که ساختاری بلندمدت ایجاد شود تا این رابطه دوام بیاورد. سه متحد همکاری دفاعی سه‌جانبه خود را در منطقه هند-پاسیفیک با انجام رزمایش‌های چندجانبه سالانه تقویت می‌کنند.» بایدن در نشست سه‌جانبه، در پاسخ به سؤال خبرنگاری که چرا آسیا باید درباره تضمین‌های آمریکا با توجه به کمپین ترامپ برای بازپس‌گیری ریاست‌جمهوری اعتماد کند آن‌هم با بازگشت شعار «اول آمریکا» بایدن بر ارزش ائتلاف‌ها در تضمین امنیت کشورهای متحد آمریکا در مواقع خطرناک تأکید کرد. بایدن گفت: «من با سلف خود درباره سیاست خارجی موافق نیستم. دور شدن از بقیه دنیا ما را ضعیف‌تر می‌کند؛ نه قوی‌تر. آمریکا با متحدانش قوی است و به همین دلیل ما ادامه خواهیم داد.»

نشست اخیر کمپ دیوید که طی آن، رهبران ایالات‌متحده، ژاپن و کره‌جنوبی گرد هم آمدند، از نظر متیو کرونیگ؛ مدیر مطالعات شورای آتلانتیک، گامی تاریخی است که می‌تواند اتحادهای ایالات‌متحده در آسیا را تا حد زیادی تقویت کند و موقعیت ایالات‌متحده را در دوره جدیدی از رقابت‌های استراتژیک بهبود بخشد. ازآنجایی‌که حکومت‌هایی مانند چین، روسیه و کره‌شمالی به‌طور فزاینده‌ای با یکدیگر همکاری می‌کنند تا نظم مبتنی بر قوانین تحت رهبری ایالات‌متحده را به چالش بکشند، ایالات‌متحده به‌دنبال گرد هم آوردن متحدان دموکراتیک همفکرش در اروپا و آسیا برای ایجاد یک نظام آزاد و شکل‌دادن ائتلاف جهانی برای دفاع از این نظم است. ایجاد این نظم در اروپا، یعنی جایی که ایالات‌متحده در حال حاضر یک اتحاد چندجانبه بزرگ، طولانی و موفق در ناتو دارد، نسبتاً آسان‌تر بوده است؛ اما ایجاد این نظم در هند و اقیانوس آرام، پیچیده‌تر است. در این منطقه ایالات‌متحده چارچوب هسته‌ای از ائتلاف‌های دوجانبه با استرالیا، ژاپن، کره‌جنوبی و فیلیپین دارد. ایالات‌متحده در حال ایجاد چارچوب‌های چندجانبه جدیدی مانند AUKUS (استرالیا-بریتانیا-ایالات‌متحده) و گفت‌وگوی چهارجانبه امنیتی بوده و سال‌ها تلاش کرده است همکاری‌های سه‌جانبه عمیق‌تر با ژاپن و کره‌جنوبی را تشویق کند. خصومت‌های تاریخی بین ژاپن و کره‌جنوبی این امر را به ضرورتی برای استراتژی امنیت ملی ایالات‌متحده تبدیل کرده است. یک دولت جدید اما در کره‌جنوبی با رویکردی جدید به سیاست خارجی و روابطش با ایالات‌متحده، فرصتی تاریخی ایجاد کرده و دولت بایدن به‌درستی از آن استفاده کرده است.

اجلاس اخیر گام مهم دیگری روبه‌جلو برای تعمیق و گسترش همکاری‌های امنیتی سه‌جانبه آمریکا، ژاپن و کره‌جنوبی در حوزه‌های مختلف ازجمله دفاع تا امنیت اقتصادی در منطقه هند و اقیانوس آرام بود. بااین‌حال، موفقیت چارچوب سه‌جانبه صرفاً به ظرفیت مقابله با مجموعه‌ای از دستور کارها بستگی ندارد، بلکه به ثبات، اعتبار و پایداری آن بستگی دارد. ریو هیناتا-یاماگوچی؛ پژوهشگر غیرمقیم مرکز اسکوکرافت، می نویسد که درواقع، این اولین تلاش ایالات‌متحده، ژاپن و کره‌جنوبی برای نهادینه کردن همکاری سه‌جانبه نیست. گروه هماهنگی و نظارت سه‌جانبه در سال 1999 تأسیس شد و کارش تا سال 2003 ادامه داشت و مذاکرات سه‌جانبه دفاعی که در سال 2008 آغازشده بود تا به امروز ادامه داشته است. همچنین گفت‌وگوها و ابتکارات مختلفی دراین‌بین وجود داشته است که در سطح عملیاتی کاملاً موفق بودند؛ اما به دلیل عدم پیگیری سیاسی و استراتژیک تضعیف شدند. بااین‌حال، این بار، رهبران سه کشور تلاش می‌کنند به شیوه‌ای از بالا به پایین برای نهادینه کردن همکاری سه‌جانبه دست یابند. این همکاری یک چرخه حیاتی است که لزوماً به دولت‌های خاصی وابسته نیست. بااین‌وجود، ماهیت بحث‌برانگیز این ابتکار؛ به‌ویژه در کره‌جنوبی، موجب می‌شود که این همکاری برای تجدیدنظرطلبان پوپولیست، آسیب‌پذیر شود؛ بنابراین، بسیاری از مسائل به این موضوع مربوط می‌شود که چگونه این سه کشور می‌توانند به افکار عمومی یکدیگر ثابت کنند که همکاری سه‌جانبه برای منافع درهم‌تنیده امنیت ملی آن‌ها و همچنین همکاری با سایر متحدان و کشورهای همفکر برای صلح و ثبات در اقیانوس هند و آرام مفید و مؤثر است. چالش دیگر چگونگی عملیاتی کردن همکاری‌های سه‌جانبه است. چراکه این همکاری‌ها قرار است فراتر از شبه‌جزیره کره باشد و بر تنگه تایوان، آسیای جنوب شرقی و جزایر اقیانوس آرام نیز تمرکز ‌کند. به‌طور خاص، چگونه ایالات‌متحده، ژاپن و کره‌جنوبی می‌توانند آمادگی خود را برای بازدارندگی و دفاع مؤثر در برابر بدترین سناریوها، مانند وقوع یک رویداد اضطراری هم‌زمان در منطقه، هماهنگ کنند. برای انجام این کار، این سه کشور نه‌تنها باید آمادگی خود را هماهنگ کنند، بلکه عملیات خود را فراتر از دفاع موشکی و جنگ ضد زیردریایی گسترش دهند. چنین همکاری‌هایی ممکن است شامل طیفی از همکاری‌ها در زمینه‌های اطلاعات، نظارت و شناسایی، جنگ با استفاده از مین‌های دریایی، جنگ سایبری و الکترونیکی، فضای بیرونی، تخلیه شهروندان یکدیگر و لجستیک باشد. دستیابی به این امر مستلزم تدوین استراتژی‌های سه‌جانبه و هماهنگی عملیاتی یکپارچه است. همچنین ایجاد یک گروه مشورتی سه‌جانبه هسته‌ای، مانورهای منظم و اعزام سه‌جانبه افسران رابط و تلاش برای اطمینان از سازگاری فنی و قابلیت‌های همکاری نیز لازم است.

در نگاه اول، نتایج اجلاس کمپ دیوید ممکن است بازخوانی همان نکات قدیمی باشد که در بسته‌بندی جدیدی قرار است خوش‌بینی ایجاد می‌کند. لورن گیلبرت؛ مدیر ابتکار امنیتی هند و اقیانوسیه مرکز اسکوکرافت، بر این نظر است که ولی درواقع، چنین نیست. یون و کیشیدا چشم‌اندازی آینده‌نگر را به دیپلماسی تاریخی بین کره‌جنوبی و ژاپن ارائه کرده‌اند و بایدن به‌عنوان بخشی از توجه دولتش به اقیانوس هند و اقیانوس آرام، انگیزه‌ای اساسی برای آن‌ها فراهم کرده است. این امر موجب شده نتیجۀ مهمی از نشست کمپ دیوید به‌دست آید. نکته این است که به‌رغم تمایل کره‌جنوبی به اجتناب از بردن نام چین به‌عنوان یک تهدید یا حتی متجاوز به هنگام صحبت در مورد امنیت در منطقه، این اجلاس یک فراخوان مستقیم برای پایان دادن به فعالیت‌ها و ادعاهای دریایی پکن ایجاد کرد. رهبران ژاپن، کره‌جنوبی و آمریکا در ادامه بر اهمیت برقراری صلح در تنگه تایوان تأکید کردند. درحالی‌که بیان این مواضع کمتر از آن چیزی است که برخی انتظار داشتند، اما با در نظر گرفتن این مواضع در چارچوب اظهارات رهبران در مورد جزایر اقیانوس آرام، انجمن کشورهای آسیای جنوب شرقی، اجبار اقتصادی و افزایش همکاری نظامی، در بیانیه پایانی نشست، نکات ظریفی را در قبال چین مشاهده می‌کنیم که به تعبیری می‌گوید اگر پکن فعالانه تجاوز اقتصادی و دریایی خود را افزایش دهد، کره‌جنوبی و ژاپن بیکار نخواهند نشست.

2) ناتویی نشدن همسویی‌ نهادی سه‌جانبه

جیک سالیوان؛ مشاور امنیت ملی آمریکا، نیز در نشست خبری جداگانه در پاسخ به اینکه آیا شراکت سه جانبه به منزله آغاز نوعی از ناتوی کوچک در منطقه پاسیفیک است، گفت: «خیر این‌طور نیست. این ناتو برای پاسیفیک نیست. ما این را گفته‌ایم. ما به این روند تأکید می‌کنیم. نشست روز جمعه در کمپ‌دیوید علیه کسی نیست». اگرچه بایدن هم مدعی شده که این نشست درباره چین نبوده است؛ اما خودش و شرکایش بارها به چین در اظهاراتشان برای خبرنگاران اشاره کردند. در جریان نشست رودررو با کیشیدا، بایدن گفت: «دو طرف روی مقابله با رفتار خطرناک چین در منطقه دریای چین جنوبی همکاری دارند و بر ضرورت صلح و ثبات در تنگه تایوان نیز تأکید کرد».

تا پیش از نشست سه‌جانبه در کمپ دیوید، کارشناسان کره‌جنوبی در مورد سه نکته عمده بحث کردند. اول اینکه آیا بیانیه جدیدی و یا اعلامیه همکاری سه‌جانبه وجود خواهد داشت یا خیر. دوم، اگر سند جدیدی وجود داشته باشد، چه مراحلی از پیشرفت را در معاملات سه‌جانبه با کره‌شمالی ترسیم می‌کند و چگونه به چین و اقیانوس هند و اقیانوس آرام می‌پردازد. سوم اینکه آیا گروه مشورتی هسته‌ای کره‌جنوبی و آمریکا (NCG) که در آوریل 2023 ایجاد شد، توسعه می‌یابد و ژاپن را در برمی‌گیرد یا خیر؟ بی یون جو؛ تحلیلگر مؤسسه تحلیل‌های دفاعی کره‌جنوبی، بر این نظر است که اکنون نتایج نشست در قالب بیانیه مشترک «جوهره کمپ دیوید» و اصول آن منتشرشده است و پهنای باند همکاری همه‌جانبه گسترش‌یافته است. در برخورد با کره‌شمالی، دستاوردهای جدید در «نهادسازی» و درنتیجه «تعمیق» تلاش‌های اخیر این سه کشور مشهود است. به‌عنوان‌مثال، بر اساس رزمایش‌های دفاع موشکی بالستیک سه‌جانبه و جنگ ضد زیردریایی اخیر، نشست کمپ دیوید اکنون یک چارچوب سه‌جانبه منظم و چندساله را برای این رزمایش‌ها فراهم کرده است. رهبران این سه کشور همچنین بر سر یک جدول زمانی برای عملیاتی کردن و به اشتراک‌گذاری داده‌های هشدار فوری موشکی در خصوص پرتاب موشک‌های کره‌شمالی تأکید کردند. در مقابله با فعالیت‌های سایبری اخیر کره‌شمالی، این سه رهبر بر سر ایجاد یک کارگروه سه‌جانبه جدید به توافق رسیدند. در خصوص چین، هند و اقیانوسیه، نگرانی‌های سه‌جانبه به‌ویژه در حوزه «امنیت اقتصادی» مطرح‌شده است. بیانیه کمپ دیوید با تکیه‌بر تکرار نگرانی‌های امنیتی سه‌جانبه در مورد «رفتارهای خطرناک و تهاجمی» چین در آب‌های اقیانوس هند و اقیانوس آرام و دریای چین جنوبی و همچنین در سراسر تنگه تایوان، چارچوب‌ها و مکانیسم‌های مشورتی جدیدی را در این زمینه ارائه کرد. حوزه‌های مالی، زنجیره تأمین و فناوری‌های پیشرفته. همسویی‌های سه‌جانبه در مورد چین و اقیانوس هند و اقیانوس آرام نیز با تشکیل نشست‌های سالانه بین وزرای امور خارجه، وزیران دفاع، وزرای بازرگانی و صنعت و مشاوران امنیت ملی و همچنین گفت‌وگوی سالانه سه‌جانبه هند و اقیانوسیه در این نشست موردبررسی قرار گرفت. برخلاف برخی گمانه‌زنی‌ها مبنی بر اینکه بیانیه نشست کمپ دیوید در مورد چین و هند و منطقه اقیانوسیه با توجه به موقعیت کره‌جنوبی در رابطه با رویارویی ایالات‌متحده و چین، تغییرات اندکی داشته، باید گفت که نهادینه‌سازی و تحکیم همکاری‌های امنیتی اقتصادی سه‌جانبه نشان‌دهنده سطح جدیدی از تعیین ارزش‌ها و تعهدات همسو است. درنهایت، گروه مشورتی کره‌جنوبی و آمریکا، به‌خودی‌خود موضوعی رسمی برای بحث سه‌جانبه نبود. درواقع، به‌نظر می‌رسد که توافقات سه‌جانبه در کمپ دیوید فراتر از چارچوب این گروه دوجانبه یا حداقل به‌موازات آن انجام شد. درحالی‌که کره‌جنوبی و ایالات‌متحده تلاش می‌کنند تا تلاش‌های خود را از طریق چهار زمینه اصلی به اشترا‌ک‌گذاری اطلاعات، برنامه‌ریزی و عملیات مشترک، رزمایش‌ها و استقرار منظم و مکرر تسلیحات استراتژیک ایالات‌متحده در منطقه، تقویت کنند.

هر چند امریکا خواهان کلید خوردن هر چه زودتر ناتوی شرقی است، اما این طرح چالش‌هایی را پیش‌روی خود می‌بیند. نخستین چالش اختلافات بین کره‌جنوبی و ژاپن است. امریکا تلاش می‌کند با محور قرار دادن وجود تهدید مشترکی به نام چین، تنش بین این دو کشور را که از زمان اشغال شبه‌جزیره کره در سال‌های 1910 تا 1945 توسط ژاپن شکل‌گرفته است، به حداقل ممکن برساند. تهدیدات امنیتی و چین‌هراسی، اضطرار همکاری را در سیاست‌خارجه این دو کشور برانگیخته و بر همین اساس می‌تواند پتانسیل مواجه‌شدن با چین را در آن‌ها ایجاد کند، اما تحلیلگران معتقدند ترمیم روابط بین ژاپن و کره‌جنوبی به‌ویژه در کره‌جنوبی ازنظر داخلی با موانعی همراه است. رابرت کلی؛ استاد روابط بین‌الملل در دانشگاه ملی پوسان در بوسان کره‌جنوبی، به الجزیره گفته است: «رأی‌دهندگان کره‌جنوبی در مورد نزدیکی روابط و همکاری عمیق با ژاپن بشدت اختلاف دارند و معتقد نیستم که مجلس قانون‌گذاری و مردم این کشور از این نوع تعامل حمایت کنند». این در حالی است که ون سوک یول؛ رئیس‌جمهور کره‌جنوبی، نیز سال گذشته از مردمش خواسته بود ژاپن را به‌عنوان یک «شریک همکار» و نه یک «متجاوز نظامی» ببینند اما مردم این کشور خود را زیر بار حقارت استعمارگری ژاپن احساس کرده و در واکنش به این سخنان اعتراضات متعددی برپا کرده‌اند. دومین چالش امریکا این است که بسترسازی همکاری‌های دفاعی دسته‌جمعی در قالب ارسال تجهیزات نظامی امریکا و ارتقای بودجه‌های نظامی کشورهای دیگر، خط‌مشی ناتو را دنبال نمی‌کند. آن‌ها تنها ائتلافی هستند که بر مبنای آن نه اقتدار نظامی دولت‌های عضو ناتو را به معنای قدرت نظامی بازدارنده و کارا در نظر دارد و نه اهداف آن را در قالب همکاری برد-برد و رده‌بندی سطح بالا برای تحقق منافع مشترک با کاخ سفید برآورده خواهد کرد. شاید هدف در وهله اول ‌مهار چین و جلوگیری از تراز شدن و ارتقای قدرت جهانی به نظر بیاید اما کشورهای منطقه تنها در حال بازی خوردن در زمین‌بازی کاخ‌سفید هستند و منفعتی را آن‌چنان‌که باید کسب نخواهند کرد، بلکه امنیت خود را نیز خرج منافع غرب خواهند کرد. سومین چالش امریکا در این مسیر به این مسئله برمی‌گردد که واشنگتن تلاش دارد با تله چین‌هراسی و تهدیدات اتمی کره‌شمالی همه کشورهای حاکم بر منطقه را درگیر یک نزاع مدت‌دار کند، به‌طوری‌که بتواند با باتلاق ایجادشده منافع امنیتی کشورها را تحت سلطه خود قرار داده و از سوی دیگر تجهیزات نظامی خود را در این منطقه خرج کند؛ موضوعی که با هدف غایی ناتو فاصله دارد و نمی‌تواند منافع کشورهای متحد را تأمین کند، بلکه آن را قربانی اهداف کاخ سفید کرده‌ است.

این اولین اجلاس سه‌جانبه مستقل بین این سه کشور و اولین نشست کمپ دیوید بود که در دوران ریاست‌جمهوری بایدن به میزبانی وی برگزار شد. صرف‌نظر از موضع چین و کره‌شمالی، توماس سینکین؛ پژوهشگر غیرمقیم در ابتکار امنیتی هند و اقیانوسیه مرکز اسکوکرافت، معتقد است که این نشست نشان‌دهنده شکل‌گیری «ناتو در آسیا» نیست. ایالات‌متحده یک اتحاد با ژاپن و یکی با کره‌جنوبی دارد؛ اما قالب سه‌جانبه را نمی‌توان یک ساختار اتحاد سه‌گانه به‌حساب آورد. در عوض، این قالب، یک مشارکت استراتژیک بین سه کشور و یک ترتیب دفاعی است که به مجموعه‌‌ای از چالش‌های ایجادشده توسط چین و کره‌شمالی پاسخ می‌دهد. به لحاظ نتایج ملموس، می‌توان‌ همکاری و هماهنگی تقویت‌شده را در مجموعه‌ای واقعاً چشمگیر از حوزه‌های منافع متقابل که با نشست‌های سه‌جانبه سالانه نهادینه‌شده توسط رهبران و اعضای کابینه آغاز می‌شود، مشاهده کرد. این کشورها متعهد شدند برای ارتقای امنیت دریایی و امنیت اقتصادی (ازجمله انعطاف‌پذیری در خصوص زنجیره تأمین)، مبارزه با تهدیدات سایبری کره‌شمالی و فرار این کشور از تحریم‌ها، همکاری در دفاع موشکی و انجام تمرین‌های نظامی سه‌جانبه با یکدیگر همکاری کنند. بیانیۀ «جوهره کمپ دیوید» که توسط این رهبران کره‌جنوبی، ژاپن و آمریکا صادر شد، یک توافق سیاسی است، نه قانونی که نیاز به امضا داشته باشد. بااین‌وجود اما سندی قدرتمند محسوب می‌شود. این بیانیه نشان‌دهنده تلاشی بزرگ برای ایجاد سابقه، ایجاد حرکت و جنبش و تعیین مسیر برای همکاری امنیتی سه‌جانبه میان سه کشور است. در کشورهای دموکراتیک، دولت‌ها می‌آیند و می‌روند. با صدور این بیانیه، این سه کشور در تلاش برای ایجاد میراثی هستند که بدون توجه به تغییرات سیاسی در پایتخت‌هایشان پابرجا خواهد ماند. آن‌ها این کار را به این دلیل انجام می‌دهند که منافع اساسی امنیت ملی سه کشور و انگیزه متعاقب آن برای تقویت همکاری میانشان، فراتر از ابهامات سیاست داخلی در هرکدام از این کشورها است.

روشن‌ساز کلام

بیانیه مشترک نشست کمپ دیوید، علاوه بر گامی به‌سوی همکاری چندجانبه دفاعی، حمایت از زنجیره تأمین نیمه‌هادی‌ها را نیز موردنظر دارد. باید دید که آیا این همکاری می‌تواند منجر به هماهنگی برای دسترسی نامحدود این سه کشور به نیمه‌هادی‌ها، آن‌هم درزمانی باشد که بیشترین نیاز را به آن دارند. آن زمان، زمانی است که منطقه وارد درگیری‌های مسلحانه می‌شود. این نشست در بحبوحه همکاری‌های نزدیک بین چین، روسیه و کره‌شمالی برگزار شد. این نشست در حالی صورت گرفت که انتظار می‌رفت یک موشک بالستیک قاره‌پیمای دیگر توسط کره‌شمالی پرتاب شود؛ زیرا تنش‌ها در شبه‌جزیره کره افزایش‌یافته است. در سوی دیگر، کشتی‌های جنگی چین و روسیه به‌طور مشترک در نزدیکی ژاپن به رزمایش مشغول بودند و تنش‌ها در سراسر تنگه تایوان نیز همچنان ادامه دارد. این محیط که به لحاظ ژئوپلیتیکی مملو از تنش است، یادآور تنش‌های مداومی است که می‌تواند در هرزمانی شرایط را برای یک درگیری مسلحانه فراهم کند. احتمال ادامه تنش‌های ژئوپلیتیکی که می‌تواند ژاپن، کره‌جنوبی و تایوان را دربر بگیرد، وجود دارد. جسیکا تیلور؛ تحلیلگر سابق وزارت دفاع آمریکا، می نویسد که این کشورها، کشورهای حیاتی هستند که از توانایی تولید زنجیره تأمین نیمه‌هادی‌ها برخوردارند؛ بنابراین همکاری برای جلوگیری از درگیری‌هایی که می‌تواند بر این کشورها تاثیرگذاشته و زنجیره تأمین نیمه‌هادی‌ها را مختل کند، الزامی است. علاوه بر این، در صورت وقوع درگیری در منطقه، ایالات‌متحده باید دسترسی نامحدود به نیمه‌هادی‌های دارای فناوری پیشرفته را حفظ کند تا اطمینان حاصل کند که می‌تواند تضمین‌ها و تعهدات امنیتی و دفاعی خود در خصوص ژاپن، کره‌جنوبی و تایوان را برآورده کند. بااین‌حال، ازآنجایی‌که نقاط زنجیره تأمین بر اساس تخصص شکل می‌گیرند، بنابراین هرگونه تهدید برای یکی از نقاط، این احتمال را ایجاد می‌کند که کل زنجیره تأمین مختل شود. اگرچهTSMC ؛ غول تولیدکننده نیمه‌هادی‌های پیشرفته و رقیبش سامسونگ تعهد کرده‌اند که در تأسیسات ساخت جدید در خارج از کشور سرمایه‌گذاری کنند؛ اما احتمالاً تولید تراشه‌های پیشرفته در داخل کشور را حفظ خواهند کرد. ازآنجایی‌که کارخانه‌های ساخت تراشه‌ها تخصصی هستند؛ بنابراین نمی‌توان در مواقع بحران، در یک کارخانه تغییر کاربری ایجاد کرد تا از تولید تراشه‌های با فناوری پائین، به تولید تراشه‌های با فناوری بالا روی آورد؛ بنابراین، بیانیه مشترک کمپ دیوید که اعلام می‌کند ژاپن، کره‌جنوبی و آمریکا با یکدیگر همکاری خواهند کرد تا راه‌اندازی پایلوت‌های سیستم هشدار زودهنگام، اشتراک‌گذاری اطلاعات و تقویت هماهنگی سیاست‌ها در مورد اختلالات احتمالی در زنجیره‌های تأمین جهانی را انجام دهند، گام مهمی در جهت اطمینان از دسترسی به تراشه‌های پیشرفته در زمان بروز بحران به‌حساب می‌آید. این سه کشور، همراه با تایوان، باید برای ایجاد انعطاف‌پذیری در زنجیره تأمین تلاش کنند. حتی اگر همکاری دفاعی ژاپن، کره‌جنوبی و ایالات‌متحده در جلوگیری از تهاجم منطقه‌ای موفق باشد، تهدیدات زنجیره تأمین از طریق رویدادهای احتمالاً غیرقابل‌پیش‌بینی مانند بلایای طبیعی ناشی از تغییرات آب و هوایی بر جای خود باقی است.