اصلاحاتِ قضائیِ جعلیِ نتانیاهو

اين نوشتار در تاريخ هفتم مرداد‌ماه ۱۴۰۲ در روزنامه آفتاب یزد منتشر شده است.

اصلاحاتِ قضائیِ جعلیِ نتانیاهو

پس از هفت ماه تظاهرات گسترده، اولین قطعه اصلی ایدۀ اصلاح قضایی نتانیاهو با 64 رأی در کِنست (پارلمان اسرائیل) روز دوشنبه 2 مرداد 1402 تصویب شد. لایحه بازنگری قضایی نتانیاهو که در بهار 2023، پس از اعتراضات گسترده که اسرائیل را به بن‌بست کشاند، کنار گذاشته‌شده بود، اکنون به‌سرعت در کنست در حال حرکت به جلو است. این طرح که در حال حاضر کشور را به دونیمه تقسیم کرده، خواستار تغییرات گسترده با هدف محدود کردن اختیارات قوه قضائیه، از محدود کردن توانایی دادگاه عالی در به چالش کشیدن تصمیمات پارلمان تا تغییر روش انتخاب قضات است.

رئیس‌جمهور تشریفاتی اسرائیل؛ اسحاق هرتزوگ، تلاش کرده است تا بین نخست‌وزیر و مخالفانش، سازش ایجاد کند. او گفته وضعیت اضطراری است و ما باید به توافق برسیم. درهرصورت شکاف اصلی بین نتانیاهو و لاپید این است که طرفین در خصوص مدت‌زمان بازنگری قانون مدنظر نتانیاهو که می‌تواند تعلیق شود، اختلاف دارند. لاپید بازه‌ای 15 ماهه را مدنظر دارد اما نتانیاهو تنها با شش ماه موافقت کرده است که نیمی از آن شامل دوره تعطیلی کنست می‌شود. هر تصمیمی برای توقف لایحه فعلی باید به‌سرعت اتخاذ شود. اگر توافقی حاصل شود، کنست باید قانونی را برای تمدید جلسه تابستانی خود تصویب کند تا زمان کافی برای تصویب لایحه سازش داشته باشد. هزتزوگ پیشنهاد کرده است که لایحه مدنظر نتانیاهو را اندکی نرم‌تر کند. بر اساس پیشنهاد هرتزوگ، دیوان عالی اجازه دارد تا تصمیمات دولت را بر اساس منطقی بودن بررسی کند. پیشنهاد وی همچنین شامل ماده‌ای است که به دولت اجازه نمی‌دهد دادستان کل را برکنار کند.

1) اصلاحات قضائی نتانیاهو

راست‌گرایان در اسرائیل مدت‌هاست که از توانایی قوه قضائیه در رد لوایح تصویب‌شده توسط کنست شکایت و ادعا می‌کنند که این قوه سوگیری چپ‌گرایانه دارد و بسیار مایل است از حقوق اقلیت‌ها بر اکثریت حمایت کند. در مقابل؛ به نوشته میدل‌ایست‌آی، لیبرال‌ها و چپ‌ها در اسرائیل، اغلب قوه قضائیه را آخرین سنگر در برابر تغییر فزاینده اقتدارگرا و تئوکراتیک در سیاست این رژیم می‌دانند. قوه قضائیه اسرائیل و به‌ویژه دیوان عالی، مدت‌هاست که موی دماغ راست‌گرایان اسرائیلی بوده است.

دادگاه‌ها مکرراً قوانین و تصمیماتی را که توسط قانون‌گذاران جناح راست پیشنهادشده بود، با ادعای مخالفت با قوانین اساسی رد کرده‌اند. نمونه‌های اخیر عبارت‌اند از: لغو تصمیم کمیته مرکزی انتخابات اسرائیل برای ممنوعیت حزب سیاسی فلسطینی بلد، لغو ممنوعیت فعالیت یک فعال چپ‌گرای آمریکایی، لغو لایحه قانونی برای شهرک‌سازی‌های غیرقانونی سابق در کرانه باختری اشغالی. به‌این‌ترتیب، بسیاری از جناح راست سیاست اسرائیل، کاهش قدرت دادگاه را برای پیشبرد برنامه سیاسی خود ضروری می‌دانند. علاوه بر این، نتانیاهو در حال حاضر به اتهام فساد در حال محاکمه است؛ اگرچه او هرگونه انگیزه پنهانی برای این قانون را رد می‌کند، بسیاری از منتقدان آن را راهی برای جلوگیری از زندانی شدنش می‌دانند. در طرح فعلی مجموعه‌ای از اقدامات در حال حاضر توسط کابینه پیشنهادشده است که تعدادی از آن‌ها از زمان ارائه اولیه تغییر کرده‌اند.

 نتانیاهو و متحدان راست افراطی او، شامل مجموعه‌ای از احزاب افراطی ملی‌گرا و ارتودکس، معتقدند که این تغییرات برای محدود کردن اختیارات قضات منتخب لازم است. سیمچا روتمن؛ یکی از بازیگران اصلی تغییرات قانونی مدنظر نتانیاهو، در یک سخنرانی آتشین در آغاز جلسه کنست دادگاه‌ها را محکوم کرد و گفت که آن‌ها با سرکوب خودسرانه تصمیم‌های دولتی به آرمان‌های دموکراتیک اسرائیل آسیب رساندند. این تغییر کوچک برای بازگرداندن دموکراسی به کشور اسرائیل است. من از اعضای کنست می‌خواهم که این لایحه را تصویب کنند.

در صورت تصویب این لایحه، اسرائیل یکی از معدود نظارت‌های خود را در مورد استبداد اکثریت از دست خواهد داد، زیرا دادگاه عالی اسرائیل دیگر نمی‌تواند قوانین را به این دلیل که «معقولانه نیست»، لغو کند. دادگاه عالی پیش‌تر با نادیده گرفتن معافیت‌های دسته‌جمعی برای ارتودکس‌های افراطی از خدمت اجباری نظامی، محدود کردن گسترش شهرک‌های غیرقانونی کرانه باختری و ممانعت از اقدام نتانیاهو در انتصاب رهبر یک حزب افراطی ارتودکس در کابینه خود که به‌رغم محکومیت به فرار مالیاتی، کلاه‌برداری و رشوه، خشم جناح راست را برانگیخته است. ماه گذشته، کابینه اسرائیل به بزلل اسموتریچ، وزیر دارایی و حامی ملی‌گرای شهرک‌سازی، اختیار داد تا کنترل تقریباً کامل رشد آتی شهرک‌های اسرائیلی در کرانه باختری را به‌دست بگیرد. این همان اسموتریچ است که اوایل سال 2023 گفت: «چیزی به نام ملت فلسطین وجود ندارد. هیچ تاریخ فلسطینی وجود ندارد. هیچ زبان فلسطینی وجود ندارد.» اسموتریچ همچنین در پی حمله شهرک‌نشینان اسرائیلی به روستای فلسطینی حواره که یک ژنرال اسرائیلی آن را «قتل‌عام» توصیف کرد، گفت: «من فکر می‌کنم که حواره باید پاک شود». هدف خطرناک اسموتریچ دو برابر کردن تعداد شهرک‌نشینان اسرائیلی در کرانه باختری از 500 هزار نفر به یک‌میلیون نفر است و این کار، وضعیت بی‌ثباتی را تشدید خواهد کرد.

مخالفان نتانیاهو؛ که عمدتاً از طبقه متوسط اسرائیل هستند، می‌گویند که این طرح سیستم شکننده نظارت و کنترل در ساختار سیاسی اسرائیل را از بین برده و اسرائیل را در مسیر تبدیل‌شدن به یک حکومت استبدادی قرار خواهد داد. علنی شدن این موضوع موجب شده که اسرائیل در هفت ماه گذشته شاهد اعتراضات گسترده خیابانی باشد و انتقادات شدیدی را از سوی رهبران تجاری و پزشکی به دنبال داشته است و تعداد فزاینده‌ای از نیروهای ذخیره نظامی در واحدهای مهم ارتش اسرائیل گفته‌اند که در صورت تصویب این طرح، گزارش‌دهی برای انجام‌وظیفه را متوقف خواهند کرد و این مسئله نگرانی‌ها را در مورد تهدید امنیت اسرائیل افزایش داده است. بیش از 100 تن از مدیران بازنشسته امنیتی علناً از صفوف رو به رشد نیروهای ذخیره نظامی که قصد دارند در صورت پیشبرد تغییرات قانون، گزارش‌دهی برای انجام‌وظیفه را متوقف کنند، حمایت کرده‌اند. ژنرال هرزی هالوی، فرمانده ارتش، روز یکشنبه در نامه‌ای به سربازان نوشت که این‌ها شکاف‌های خطرناکی هستند. اگر نظامی قوی و منسجم نباشیم، اگر بهترین‌ها در ارتش اسرائیل خدمت نکنند، دیگر نمی‌توانیم به‌عنوان یک نظام در منطقه وجود داشته باشیم. هزاران نفر از نیروهای ذخیره اسرائیلی، ازجمله خلبانان جنگنده و اعضای واحدهای اطلاعاتی، سایبری و عملیات ویژه در ارتش اسرائیل، در روزهای اخیر گفته‌اند در صورت تصویب این لایحه که توانایی دادگاه عالی این کشور را برای بررسی اقدامات دولت محدود می‌کند، از کار خود استعفا خواهند داد. یائیر لاپید؛ رهبر اپوزیسیون، در سخنرانی خود در کنست خواستار ازسرگیری مذاکرات سازش توسط نتانیاهو شد و از معترضان به دلیل ایستادگی در برابر دولت تمجید کرد و گفت که دولت اسرائیل جنگ فرسایشی را علیه شهروندان اسرائیل به راه انداخته و دریافته که مردم را نمی‌تواند شکست دهد. ما از آینده فرزندانمان دست نخواهیم کشید. اوریت فرکاش هاکوهن؛ از حزب وحدت ملی و مخالف، درحالی‌که از دولت انتقاد می‌کرد، اشک ریخته و گفت که کشور ما در آتش است. شما کشور را ویران کردید. من نمی‌توانم آنچه را که می‌بینم باور کنم.

بااین‌وجود پیش‌نویس طرح اصلاحات قضایی مدنظر کابینه افراطی بنیامین نتانیاهو در شرایطی که احزاب اپوزیسیون به‌منزله اعتراض رأی‌گیری را تحریم کردند؛ بدون حتی یک مخالف و با 64 رأی حامیان نخست‌وزیر به تصویب رسید. به گزارش شبکه خبری الجزیره، نتانیاهو و حامیانش بی‌توجه به فریادهای اعتراضی که هفته‌ها در سراسر اراضی اشغالی بلند شده بود، همه 140 بند این طرح اصلاحات قضایی موسوم به «لغو برهان معقولیت» را که به معنای عدم نظارت قضات عالی این رژیم بر عملکرد دولت آن است، موردبررسی قرار داده و به تصویب رساندند. از ابتدای این نشست که نتانیاهو تحت تدابیر شدید امنیتی خود را از بیمارستان به آن رساند، صدای اعتراض و فریادهای نمایندگان موافق و مخالف، جلسه را به تشنج کشانده بود. درنهایت لجاجت نتانیاهو و حامیانش برای قطعی کردن بحران پیش رو، سبب شد 56 نماینده اپوزیسیون نشست را تحریم و جلسه را ترک کنند تا صهیونیست‌های تندرو بدون حتی یک مخالف رأی‌گیری را به سود خود تمام کنند. بنیامین نتانیاهو که خرسند از این شرایط بود نیز پس از ثبت رأی خود، پیش از اعلام نتایج از پارلمان خارج شد.

به دنبال تصویب بندهای کلیدی اصلاحات قضایی بی‌بی در کنست که با ترک نمایندگان این جریان (اپوزیسیون) از پارلمان رژیم صهیونیستی در زمان رأی‌گیری همراه بود، روزنامه معاریو به نقل از یائیر لاپید؛ رهبر اپوزیسیون رژیم صهیونیستی، نوشت که ما هرگز تسلیم نمی‌شویم و آن‌ها هرگز نمی‌توانند تصمیم بگیرند که مبارزه ما چه زمانی تمام شود. افراطی‌ها نمی‌توانند درباره ساختار اسرائیل تصمیم بگیرند و ما هرگز اجازه نمی‌دهیم اسرائیل به مجارستان یا لهستان تبدیل شود. نخست‌وزیری در اسرائیل وجود ندارد و نتانیاهو صرفاً بازیچه دست افراطی‌ها است. در این راستا بنی گانتس؛ وزیر جنگ سابق رژیم صهیونیستی و رهبر حزب اردوگاه ملی، هم تأکید کرد که نتانیاهو و دولتش شکست خوردند و ما مقابل یک خطر واقعی هستیم. زمانی که به قدرت برسیم این قانون را لغو می‌کنیم. دودستگی به اسرائیل و امنیت آن آسیب می‌زند. این «تخریب معبد سوم» است. ما اجازه تخریب آن را نخواهیم داد. گروهی از تندروها اسرائیل را به سمت پرتگاه می‌برند. اپوزیسیون رژیم صهیونیستی علیه این قانون اصلاحات قضایی به دادگاه عالی شکایت کرد. ضمن آنکه بنی گانتس می‌گوید، در صورت بازگشت جریان اپوزیسیون به قدرت، بند «استدلال معقولیت» طرح اصلاحات قضایی را لغو می‌کند. 

به‌جز اپوزیسیون، سندیکای وکلای رژیم صهیونیستی وارد خط اعتراضات علیه قانون اصلاحات قضایی شدند و دادخواستی را علیه این قانون به دادگاه عالی ارائه کردند. به گزارش خبرگزاری اسپوتنیک، عمیت بیخر؛ رئیس کانون وکلای رژیم صهیونیستی، گفته ما هم دادخواستی را علیه قانون اصلاحات قضایی که در کنست تصویب شد، به دادگاه عالی ارائه کردیم. تصویب بند «معقولیت» سوءاستفاده از ابزار قانون‌گذاری است که در دست اعضای کنست است.

2) پیامدهای اصلاحات قضائی برای اسرائیل

مکس بوت؛ تحلیلگر ارشد شورای روابط خارجی آمریکا، بر این نظر است که قبل از اینکه دونالد ترامپ به‌عنوان رئیس‌جمهور انتخاب شود، نوشتم که او تهدید شماره یک برای امنیت آمریکا است. امروز، متقاعد شده‌ام که تهدید شماره یک برای امنیت اسرائیل؛ نخست‌وزیر ترامپ‌مانند آن، یعنی بنیامین نتانیاهو است. به نظر می‌رسد که «بی‌بی»، اهمیتی نمی‌دهد که سیاست‌هایش دموکراسی اسرائیل را تضعیف کرده، روابط نزدیک اسرائیل با ایالات‌متحده را به خطر می‌اندازد و حتی ممکن است جرقه خیزش خشونت‌آمیز دیگری؛ انتفاضه سوم، در میان فلسطینیان کرانه باختری باشد. به نظر می‌رسد او مانند ترامپ به چیزی جز حفظ قدرتش اهمیت نمی‌دهد و سیاست‌های رادیکال او بهایی است که او برای حفظ ائتلاف احزاب افراطی راست‌گرا می‌پردازد.

مروان بیشارا؛ تحلیلگر ارشد شبکه الجزیره، براین نظر است که جنگ استعماری و مذهبی چندین دهه‌ای اسرائیل علیه فلسطینیان به‌جایی رسیده که به نظر می‌رسد به یک درگیری داخلی میان یهودیان ختم شده که شبیه به یک جنگ داخلی است. درحالی‌که صدها هزار نفر به راهپیمایی در خیابان‌ها ادامه می‌دهند، رئیس اسرائیل نسبت به ایستادن در لبه پرتگاه هشدار داده است و مفسران برجسته هشدار می‌دهند که جنگ داخلی از قبل آغازشده است. این درگیری جدی عمدتاً بین دو نوع صهیونیسم، یعنی صهیونیسم قبل و بعد از سال 1967 است. به‌عبارت‌دیگر، درگیری بین صهیونیسم‌لیبرال و سکولارتر و صهیونیسم‌متعصب و فاشیستی‌تر است. درحالی‌که این انواع صهیونیسم توانسته بودند اختلافات خود را در طول پنج دهه گذشته کنار بگذارند، حالا با پیگیری سیاست تعمیق اشغالگری و آپارتاید اسرائیل مبتنی بر برتری یهودیان، فضای عظیمی برای عناصر افراطی در جامعه اسرائیل فراهم‌شده است. همچنین ایجاد یک ائتلاف حکومتی جدید متشکل از شش حزب که پنج‌ موردش «مذهبی» یا افراطی ارتودکس و افراطی صهیونیستی هستند، درگیری به اوج رسیده است. از آن زمان به بعد، همراهی آمریکا در قالب حمایت اقتصادی و نظامی، فرصتی برای جنبش راست رادیکال اسرائیل ایجاد کرد و اخیراً مماشات اعراب و فلسطینیان با اسرائیل متعصب، نژادپرستی آن‌ها را بیشتر کرده است. تشکیلات خودگردان فلسطین مردم خود را سرکوب کرده تا از آپارتاید ریشه‌دار اسرائیل محافظت کند و بقای آن را به یک ضرورت تبدیل کند. به همین ترتیب، تمایل رژیم‌های مستبد عربی برای به حاشیه راندن فرمول «سرزمین در برابر صلح» و امضای توافق صلح بی‌قیدوشرط و عادی‌سازی روابط با اسرائیل استعماری، مشروعیت را برای نتانیاهو و متحدان متعصبش فراهم کرده است تا سیاست‌های توسعه‌طلبانه و متعصبانه خود را دوچندان کنند. از زمانی که صدها هزار شهرک‌نشین در صدها شهرک غیرقانونی یهودی در سرتاسر فلسطین تکثیر می‌شدند و خطوط بین اسرائیل و سرزمین‌های اشغالی‌اش را محو می‌کردند، مشخص بود که ورود فاشیست‌ها به درون ساختار حکومتی و تلاش برای تثبیت تفکر فاشیستی خود در اسرائیل و فلسطین، امری قابل‌انتظار بود. هنگامی‌که حامیان ایتمار بن‌گویر؛ وزیر امنیت ملی، به فراخوان او مبنی بر حمل اسلحه عمل می‌کنند، این سلاح‌ها نه‌تنها علیه فلسطینی‌ها، بلکه علیه اسرائیلی‌های سکولار و لیبرال نیز استفاده خواهد شد. همه این تحولات قابل پیش‌بینی بود. درواقع، بیش از پنج دهه پیش، پروفسور یشایاهو لیبوویتز؛ یکی از حکیمان برجسته اسرائیل، پیش‌بینی کرد که چگونه پس از جنگ سال 1967، نژادپرستی، خشونت و نفرت ناشی از یک جهان‌بینی مذهبی- مسیحایی که ریشه در اشغال و شهرک‌سازی دارد به «ظهور نازی‌ها» منجر خواهد شد و یک دهه پیش، یکی از نویسندگان برجسته اسرائیلی؛ به نام عاموس اوز، یهودیان متعصب خشن در سرزمین‌های اشغالی را که حامیان سرسخت وزرای دولت امروز و در حال کشتار فلسطینیان در کرانه باختری اشغالی هستند، «نئونازی‌های عبری» نامید.

همه‌ی این‌ها این سؤال را ایجاد می‌کند که چرا اسرائیلی‌های سکولارتر و کمتر متعصب‌ که خیابان‌ها را به نشانه اعتراض پر می‌کنند، نمی‌خواهند یا نمی‌توانند پیوند بین آپارتاید عمیق‌تر و فاشیسم مسیحایی در حال ظهور را ببینند؟ پاسخ مختصر این است که بسیاری مایل به این کار نیستند و بسیاری دیگر از این کار ناتوان هستند. کسانی که مایل نیستند ممکن است نگران باشند که پیوند دادن فاشیسم با آپارتاید باعث شکسته شدن جنبش و تضعیف حرکت آن شود. کسانی که نمی‌توانند این پیوند را ببینند، می‌خواهند همچنان نان و ماستشان را بخورند. آن‌ها اصرار دارند که اسرائیل می‌تواند و باید سکولار، لیبرال و دموکراتیک باشد و درعین‌حال برتری یهودیان و اشغال ظالمانه فلسطین را حفظ کند. اشتباه نکنید، غول از بطری خارج‌شده است و متعصبانی که از حاشیه به مرکزیت قدرت راه‌یافته‌اند و از درگیری و جنگ تغذیه می‌کنند تا زمانی که رستگاری مسیحایی‌شان کامل نشود، متوقف نخواهند شد. مروان بیشارا در خاتمه می گوید من نمی‌دانم که درگیری شعله‌ور سکولار-مذهبی درنهایت اسرائیل را به کجا می‌کشاند؛ اما آن‌هایی که در غرب مصمم به جلوگیری از هسته‌ای شدن ایران هستند، باید حمایت خود را از یک رژیم هسته‌ای متعصب به نام اسرائیل که به‌طور فزاینده‌ای در حال جنگ با خودش است، متوقف کنند.

تصویب این اصلاحات احتمالاً به‌زودی دست بی‌بی و کابینه راست افراطی‌اش به‌رغم اکثریت بسیار ناچیز انتخاباتی‌شان، برای اجرای برنامه‌های فراملی‌گرایانۀ بیشترشان بازخواهد شد و این امر پیامدهای ناگواری نه‌تنها برای دموکراسی اسرائیل، بلکه برای امنیت اسرائیل خواهد داشت. مکس بوت؛ تحلیلگر ارشد شورای روابط خارجی آمریکا، بر این نظر است که نزدیک به 30 سال از امضای توافقنامه اسلو گذشته است و حالا فلسطینی‌ها امید خود را به داشتن کشور خود از دست می‌دهند. نوار غزه توسط گروه مذهبی و تندرو حماس اداره می‌شود، درحالی‌که کرانه باختری توسط مقامات فاسد و بی‌کفایت تشکیلات خودگردان فلسطین اداره می‌شود. محمود عباس، رئیس 87 ساله تشکیلات خودگردان فلسطین، آن‌قدر پیر است که بایدن در مقابلش جوان محسوب می‌شود و باوجوداینکه آخرین بار در سال 2005 یک دوره چهارساله را در قدرت بود، حالا 18 سال است که حکومت کرده است. مقامات فلسطینی‌ بیش از هر زمان دیگری به‌واسطه اشغال نظامی اسرائیل، تضعیف‌شده‌اند. نیروهای امنیتی فلسطینی حتی برای نقل‌مکان از شهری به شهر دیگر، به اجازه اسرائیلی‌ها نیاز دارند. افراط‌گرایان برای پر کردن خلأ قدرت، به‌ویژه در شهر جنین در شمال کرانه باختری که به منطقه ممنوعه برای نیروهای امنیتی فلسطین تبدیل‌شده، هجوم آورده‌اند. این منطقه عملاً توسط شبه‌نظامیان وابسته به حماس، جهاد اسلامی فلسطین یا گروه‌های محلی اداره می‌شود. ایران به این گروه‌ها تسلیحات می‌دهد تا «جبهه چهارمی» را در مقابل اسرائیل باز کند. خشونت در کرانه باختری به‌موازات با حملات در داخل اسرائیل افزایش‌یافته است. در 3 و 4 ژوئیه 2023، نیروهای دفاعی اسرائیل با پشتیبانی حملات هوایی، یک حمله بزرگ را به اردوگاه آوارگان جنین، برای خنثی کردن مواد منفجره، توقیف سلاح، تخریب مخفیگاه‌های زیرزمینی و مصادره «منابع مالی تروریستی» انجام دادند. طی این عملیات نظامی؛ که بزرگ‌ترین عملیات نظامی در کرانه باختری از زمان اوج‌گیری انتفاضه دوم در سال 2005 بود، 12 فلسطینی و یک سرباز اسرائیلی کشته، صدها فلسطینی زخمی و هزاران نفر آواره شدند. این عملیات ممکن است برای جلوگیری از حملات تروریستی بیشتر به اسرائیل ضروری بوده باشد، اما اگر خشم و ناامیدی بیشتری را در میان فلسطینی‌ها برانگیزد، می‌تواند نتیجه معکوس داشته باشد. یکی از مقامات امنیتی ایالات‌متحده به من گفت که برای اینکه عملیات جنین اثرات ماندگاری داشته باشد، باید دو اتفاق بیفتد. اول، نیروهای امنیتی فلسطین باید برای خلع سلاح شبه‌نظامیان برای همیشه وارد جنین شوند. دوم، خشونت شهرک‌نشینان اسرائیلی باید متوقف شود. این مقام آمریکایی گفت: «وقتی خشونت شهرک‌نشینان متوقف شود همه‌چیز ممکن است. تا زمانی که متوقف نشود، هیچ راهی برای پیشبرد اقدامات امنیتی واقعی یا ایجاد ثبات واقعی وجود ندارد». دولت نتانیاهو در پی عملیات جنین یک کار را درست انجام داد و قول داد حمایت از تشکیلات خودگردان فلسطین را افزایش دهد؛ اما چقدر احتمال دارد که دولتی که تا این حد به شهرک‌نشینان افراطی وابسته است، همین شهرک‌نشینان را مهار کند؟ چاک فریلیچ، معاون سابق مشاور امنیت ملی اسرائیل، به من گفت: «مشکل استراتژیک اسرائیل این است که در مورد کرانه باختری و فلسطینیان استراتژی ندارد. مگر اینکه الحاق بالفعل را یک استراتژی در نظر بگیرید». درحالی‌که اسرائیل هفتادوپنجمین سالگرد خود را جشن می‌گیرد، دولت یهودی ثروتمندتر و قدرتمندتر از آن چیزی است که هرکسی در سال 1948 تصورش را می‌کرد؛ اما با یک معضل دردسرساز نیز مواجه است که هیچ‌کس نمی‌توانست تصورش را در روزهایی که اسرائیل توسط کسانی مانند دیوید بن‌گوریون و گلدا مایر رهبری می‌شد را داشته باشد. این معضل هم چیزی نیست جز اینکه بزرگ‌ترین تهدید امنیتی اسرائیل، امروز از سوی خودش ایجادشده است. بایدن سعی می‌کند با نتانیاهو با زبان استدلال سخن بگوید اما بی‌بی به زبان عقل گوش نمی‌دهد و هم اسرائیلی‌ها و هم فلسطینی‌ها احتمالاً بهای گزافی را برای سیاست‌‌های مخرب و فریبکارانه نتانیاهو پرداخت خواهند کرد.

3) پیامدهای اصلاحات قضائی برای آمریکا

در آستانه رأی‌گیری کنست، رئیس‌جمهور امریکا در آخرین تقلای بی‌فایده خود خواستار توقف روند تصویب این لایحه و همچنین اجماع احزاب این رژیم شد. جو بایدن در گفت‌وگو با وبسایت عبری زبان واللا بشدت نسبت به رأی‌گیری در کنست رژیم صهیونیستی برای تصویب نهایی بند لغو «استدلال معقولیت» یا «دلیل منطقی» لایحه اصلاحات قضایی ابراز نگرانی کرد. بایدن در این خصوص گفت، به‌نظر می‌رسد لایحه‌ای که به‌عنوان بخشی از اصلاحات قضایی موردبحث قرار گرفت، تنها شکاف‌ها و اختلافات را در رژیم صهیونیستی گسترش داده و آن‌ها را کاهش نمی‌دهد. با توجه به گستردگی تهدیدها و چالش‌های پیش روی اسرائیل، منطقی نیست که سران اسرائیل عجله کنند، آن‌ها باید برای رسیدن به اجماع، همه را گرد هم بیاورند. از دیدگاه دوستان اسرائیل در کاخ سفید، اصلاحات قضایی پیشنهادی بیش‌ازپیش منجر به اختلاف و تفرقه شده است.

جو بایدن، پیشتر از نتانیاهو خواسته بود که این روند را متوقف کند و گفت که با توجه به طیف وسیعی از تهدیدها و چالش‌هایی که در حال حاضر متوجه اسرائیل است، چنین عجله‌ای منطقی نیست. تمرکز باید روی متحد کردن مردم و دستیابی به اجماع باشد. بایدن نیز در بیانیه‌ای تصریح کرد از منظر دوستان اسرائیل در ایالات‌متحده، به نظر می‌رسد که پیشنهاد اصلاحات قضایی فعلی بیشتر تفرقه‌انگیز است تا وحدت‌ساز. او در یک تماس تلفنی از نتانیاهو خواست تا تلاش کند یک اجماع گسترده برای قوانین بازنگری قضایی خود به دست آورد. به گفته دو منبع مطلع درباره این تماس تلفنی، بایدن به نتانیاهو گفت که او تنها کسی نیست که در مورد اینکه نتانیاهو اسرائیل را به کجا می‌برد، نگران است، بلکه بسیاری از آمریکایی‌ها نیز نگران هستند.

مکس بوت؛ تحلیلگر ارشد شورای روابط خارجی آمریکا، بر این نظر است که پرزیدنت بایدن؛ دوست واقعی اسرائیل، سعی کرده در گفت‌‌وگو با بی‌بی او را از مسیر مخربی که در آن قرارگرفته مطلع کند، اما فایده‌ای نداشته است. بایدن تلفنی با نتانیاهو صحبت کرده و حتی از او دعوت کرده تا برای اولین بار از زمان روی کار آمدن در دسامبر 2023 در رأس آنچه بایدن آن را به‌عنوان «یکی از افراطی‌ترین کابینه‌هایی که من دیده‌ام»، یادکرده، به واشنگتن سفر کند. پیشنهاد بایدن برای دیدار با نتانیاهو، یک ژست آشتی‌جویانه بود که احزاب مخالف اسرائیل را ناامید کرد؛ اما تداوم اختلاف بین دو طرف در تفاسیر متناقض تماس بی‌بی با بایدن مشهود بود. کاخ سفید تأکید کرد که رئیس‌جمهور به نتانیاهو درباره اتخاذ «اقدامات بیشتر یک‌جانبه» برای گسترش شهرک‌سازی‌ها در کرانه باختری هشدار داده و بر «نیاز به ایجاد گسترده‌ترین اجماع ممکن» قبل از انجام اصلاحات قضایی تأکید کرده است. در مقابل، هاآرتص تفسیر اسرائیلی از این تماس تلفنی را بیان کرده و نوشت، این تماس «روی موضوعات موردعلاقه نتانیاهو نظیر ایران و مبارزه با تروریسم متمرکزشده بود». گفته می‌شود کاخ سفید با پیام‌های فریبکارانه نتانیاهو خشمگین شده است. موضع بایدن این بوده که ائتلاف نتانیاهو باید بازنگری قانون اساسی را بدون ایجاد یک اجماع ملی، متوقف کند. متأسفانه، نفوذ مثبت بایدن توسط هواداران پرشور و جمهوری‌خواه بی‌بی که به‌طرز مضحکی بایدن را به ضداسرائیلی بودن متهم می‌کنند، تخفیف داده می‌شود به‌نظر می‌رسد جمهوری‌خواهان هم مشتاق هستند که حمله نتانیاهو به دموکراسی اسرائیل را ممکن سازند، همان‌طور که حمله ترامپ به دموکراسی ایالات‌متحده را ممکن کردند. علاوه بر این، هم ترامپ و هم نتانیاهو به اتهامات جنایی متعددی متهم شده‌اند؛ محاکمه بی‌بی ادامه دارد، محاکمه‌های ترامپ نیز درراه هستند. نتانیاهو ممکن است چنین فکر کند که با توجه به برخورداری از حمایت جمهوری‌خواهان مجبور نیست به آنچه رئیس‌جمهور دموکرات آمریکا به او می‌گوید گوش دهد و البته برایش هم مهم نیست که این کار در درازمدت تا چه اندازه به افکار عمومی آمریکا آسیب وارد می‌کند.

یک مقام آمریکایی به وب‌سایت اکسیوس گفته که پنتاگون نگران است که بحران پیش روی ارتش اسرائیل پیامدهای منفی برای استراتژی بازدارندگی اسرائیل داشته باشد و ایران یا حزب‌الله را تشویق به انجام اقدامات تحریک‌آمیز نظامی کند و اوضاع را در منطقه تنش‌آلود نماید. این بحران، به‌ویژه در داخل نیروی هوایی اسرائیل، می‌تواند پیامدهای عملیاتی منفی برای نیروهای ایالات‌متحده که از نزدیک با اسرائیل در منطقه همکاری می‌کنند، داشته باشد.

توماس فریدمن؛ ستون‌نویس نیویورک‌تایمز، خطاب به بایدن نوشته است که آقای رئیس‌جمهور! در اکتبر سال 1973، ارتش مصر و سوریه حمله غافلگیرانه‌ای را به اسرائیل آغاز کردند. هنگامی‌که ارتش اسرائیل با کمبود مهمات مواجه شد، سلف شما، ریچارد نیکسون، دستور حمل‌ونقل هوایی حجم عظیمی از تسلیحات را صادر کرد که به نجات تنها دموکراسی یهودی از نابودی کمک کرد. پنجاه سال بعد، این دموکراسی یهودی نیاز مبرمی به حمل‌ونقل هوایی دیگر دارد تا آن را از نابودی از درون نجات دهد. نیازش هم تأمین فوری حقایق سخت است و این کاری است که تنها شما می‌توانید انجام دهید. آن حقایق چیست؟ اگر بنیامین نتانیاهو به تلاش برای تصویب لایحه‌ای ادامه دهد که مهم‌ترین اختیارات قانونی را از دادگاه عالی اسرائیل سلب می‌کند و این کار را بدون اجماع ملی انجام دهد، ارتش اسرائیل را نابود کرده و نه‌تنها ارزش‌های حیاتی ایالات‌متحده و اسرائیل را تضعیف خواهد کرد، بلکه منافع حیاتی ایالات‌متحده را نیز تضعیف خواهد کرد. آقای رئیس‌جمهور! وقتی سه‌شنبه گذشته ملاقات کردیم و شما بیانیه بسیار سنجیده خود را به من دادید و از نتانیاهو خواستید که عجله نکند این قانون را بدون «اجماع گسترده»؛ که به‌وضوح ندارد، تصویب نکند، خبرش یک شوک الکتریکی به سیستم سیاسی اسرائیل وارد کرد و برای چند روز بر اخبار مسلط شد. این اقدام شما بسیار شوک‌آور بود؛ زیرا اکثریت‌قریب‌به‌اتفاق اسرائیلی‌ها معتقدند که شما یک دوست واقعی هستید و توصیه شما از صمیم قلب است. متأسفانه مجبورم بگویم که اما این کابینه اسرائیل به میزان متفاوتی به «عشق سخت» شما نیاز دارد. این عشق سخت نه‌فقط از قلب شما، بلکه از دل منافع استراتژیک ایالات‌متحده بیرون می‌آید؛ زیرا نتانیاهو به‌رغم اصرار شما در حال شخم زدن است. به‌رغم هشدار بیش از هزار و یک‌صد خلبان و تکنسین نیروی هوایی اسرائیل مبنی بر اینکه برای دیکتاتوری پرواز نخواهند کرد، نتانیاهو همچنان به کارش ادامه می‌دهد. به‌رغم نامه سرگشاده‌ای که توسط ده‌ها مقام ارشد امنیتی سابق، ازجمله رؤسای سابق نیروهای دفاعی اسرائیل، موساد، شین‌بت و پلیس امضاشده بود و از نخست‌وزیر درخواست توقف کرد، نتانیاهو همچنان مشغول است. به‌رغم هشدار مجمع تجاری ارشد اسرائیل در مورد «عواقب جبران‌ناپذیر و مخرب این اقدام بر اقتصاد اسرائیل»، نتانیاهو همچنان پیش می‌رود. به‌رغم نگرانی‌ها مبنی بر اینکه این امر درنهایت می‌تواند انسجام واحد در پایگاه ارتش اسرائیل را به هم بزند، نتانیاهو همچنان به اصرار جلو می‌رود و به‌رغم راهپیمایی اعتراضی پنج‌روزه و عمدتاً خودجوش اسرائیلی‌ها از تل‌آویو به اورشلیم که مانند آن هرگز پیش‌ازاین اتفاق نیفتاده بود. آقای رئیس‌جمهور! اگر اجازه داشته باشم پیشنهادی بدهم باید بگویم که آنچه لازم است این است که وزیر امور خارجه، وزیر دفاع، وزیر خزانه‌داری، وزیر بازرگانی، وزیر کشاورزی، نماینده تجاری ایالات‌متحده، دادستان کل شما، رئیس سازمان سیا و رؤسای مشترک شما امروز با همتایان اسرائیلی خود تماس بگیرند و به آن‌ها اطلاع دهند که اگر نتانیاهو؛ بدون اجماع و با در هم شکستن جامعه اسرائیل و ارتش، به‌پیش برود، نه‌تنها ارزش‌های مشترک بین دو طرف را تضعیف می‌کند؛ بلکه به منافع استراتژیک ما در خاورمیانه آسیب جدی وارد می‌کند و منافع ایالات‌متحده برای ما مهم است. با حرکت کنست برای رأی‌گیری در مورد این موضوع، چیزی بسیار مهم در روابط ما با اسرائیل شکسته می‌شود. به‌محض اینکه این چیز از دست رفت، دیگر برنمی‌گردد. امیدوارم هنوز دیر نشده باشد. کدام منافع آمریکا اما درخطر است؟ اکنون باید برای هر سیاست‌گذاری در ایالات‌متحده واضح باشد که کابینه نتانیاهو، یعنی همان کابینه‌ای که شما آن را یکی از «افراطی‌ترین‌ها» توصیف کردید، در فکر دو پروژه است. یکی از بین بردن قدرت دیوان عالی برای مهار برنامه افراطی این کابینه و دیگری برچیدن روند صلح اسلو و نقشه راه دو کشوری، به‌منظور هموار کردن مسیر برای الحاق یک‌جانبه کرانه باختری توسط اسرائیل. صلح اسلو سنگ بنای سیاست خاورمیانه‌ای آمریکا از سال 1993 بوده است. این دو پروژه دوقلو به هم مرتبط هستند. برتری‌طلبان نژادی یهودی در کابینه نتانیاهو مجبورند برای اجرای طرح‌های خود برای الحاق کرانه باختری، دادگاه عالی را از مسیر خود خارج کنند. چنین اقدامی می‌تواند به‌راحتی اردن را بی‌ثبات کند؛ زیرا احتمالاً تعداد بیشتری از فلسطینی‌ها را به اردن سرازیر می‌کند و تعادل جمعیتی شکننده اردن را به هم می‌زند. اردن مهم‌ترین کشور حائل در منطقه برای ایالات‌متحده است. آمریکا با همکاری اردن از خاک این کشور برای مقابله با تهدیدات امنیتی از سوریه و غرب عراق، یعنی جایی که نیروهای داعش به فعالیت خود ادامه می‌دهند، استفاده می‌کند. نکته دیگر اینکه؛ آقای رئیس‌جمهور! شما با یکی از بزرگ‌ترین تصمیم‌های مربوط به استراتژی ایالات‌متحده در خاورمیانه دست‌وپنجه نرم می‌کنید: آیا باید به درخواست‌های عربستان سعودی برای دریافت تضمین امنیتی رسمی از آمریکا، برای داشتن برنامه هسته‌ای غیرنظامی تحت نظارت ایالات‌متحده و دسترسی به برخی از پیشرفته‌ترین تسلیحات ایالات‌متحده پاسخ مثبت داد یا خیر؟ در ازای این امر، عربستان سعودی گفته روابط خود را با اسرائیل عادی می‌کند (به شرطی که اسرائیل امتیازاتی به فلسطینی‌ها بدهد) و همکاری خود با چین را محدود می‌کند. دستیابی به چنین توافقی از طریق کنگره بدون حمایت قوی دموکرات‌ها در سنا هم دشوار و هم تأسف‌بار خواهد بود. همان‌طور که می‌دانید، از نگاه دموکرات‌های مترقی در آمریکا، نتانیاهو و محمد بن‌سلمان دو نفر از نامحبوب‌ترین رهبران جهان هستند. خصوصاً با توجه به تلاش یک دهه نتانیاهو برای تبدیل کردن مفهوم حمایت از اسرائیل به آرمان حزب جمهوری‌خواه، این نگاه منفی بیشتر نیز شده است. به‌طور خلاصه، کسب حمایت کافی در میان دموکرات‌ها برای ایجاد این توافق پیچیده با عربستان سعودی، پیشرفت بزرگی خواهد بود؛ اما اگر نتانیاهو دادگاه عالی را تضعیف کند و طرح‌های الحاق کرانه باختری را به‌پیش برد، قانع کردن دموکرات‌ها و رسیدن به چنین توافقی با عربستان به‌شدت سخت‌تر خواهد شد. بدون شما به‌عنوان رئیس‌جمهور، چنین توافقی عملاً غیرممکن خواهد بود. به‌طور خلاصه، پنجره زمانی موفقیت این معامله کوتاه است. علاوه بر این، در سال 2016 شما و باراک اوباما یک توافقنامه 10 ساله به ارزش 38 میلیارد دلار برای تقویت ارتش اسرائیل امضا کردید. آیا قرار است درحالی‌که ارتش؛ که سرمایه‌گذاری عظیمی در آن انجام داده‌ایم تا قدرت خود را در خاورمیانه تقویت کنیم؛ در چارچوب تلاش برای محدود کردن قدرت دادگاه عالی تضعیف شود و ما شکست بخوریم و سکوت کنیم؟ این‌یک فاجعه برای ما و اسرائیلی خواهد بود که دشمنان واقعی مانند ایران و حزب‌الله دارد. همچنین می‌توان دید که رفتار افراطی این دولت اسرائیل در گسترش شهرک‌سازی‌ها در کرانه باختری، شروع به آسیب رساندن به روابط بین اسرائیل و امارات، بحرین و مراکش کرده که در چارچوب توافق آبراهام ایجادشده‌اند. هر سه کشور عربی مجبور شده‌اند روابط دیپلماتیک خود با اسرائیل را سرد کنند.
آقای رئیس! هیچ نهادی در هیچ دموکراسی وجود ندارد که نتوان آن را بهبود بخشید و این مسئله در مورد دادگاه عالی اسرائیل هم صدق می‌کند. شکایاتی از سمت راست میانه مبنی بر اینکه دادگاه عالی اسرائیل در گذشته گاه‌به‌گاه تجاوزات قضایی نشان داده، وجود داشته است. بین سال‌های 2015 تا 2019، اما دولت‌های لیکود با موفقیت انتصاب چهار قاضی محافظه‌کار را در دیوان عالی انجام دادند. این به شما نشان می‌دهد که واقعاً کل این «اصلاحات قضایی» چقدر جعلی است. تفاوت زیادی بین ایجاد دیوان عالی اسرائیل ازلحاظ سیاسی و قومیتی و مصون ساختن کابینه اسرائیل از نظارت دیوان، وجود دارد. به‌ویژه در سیستمی که در آن دادگاه عالی در اسرائیل تنها کنترل واقعی درزمینۀ نفوذ اجرایی است؛ و دومی همان چیزی است که ائتلاف نتانیاهو در نظر دارد آن را در هم بکشند. این دومی است که نه‌تنها ارزش‌های مشترک ما با اسرائیل، بلکه منافع استراتژیک ما را نیز تضعیف می‌کند و ما حق‌داریم از آن دفاع کنیم.

روشن‌سازکلام

جو بایدن اخیراً از کابینه بنیامین نتانیاهو به‌عنوان «افراطی‌ترین» کابینه اسرائیل که او تابه‌حال دیده یاد کرده و به اعضای ائتلاف کابینه اسرائیل به‌‌عنوان «بخشی از مشکل» اشاره‌کرده است. او در مصاحبه‌ای با شبکه سی‌ان‌ان، ضمن افراطی‌ نامیدن دولت نتانیاهو، در این‌ بارە گفت: «در صورت تضعیف تشکیلات خودگردان، زمینه افراط‌گرایی در میان فلسطینی‌ها  به ‌وجود می‌آید.»  او همچنین در پاسخ به این پرسش که چرا نتانیاهو برای سفر به واشنگتن دعوت نشده است؟ گفت، ایالات‌متحده «مخاطبین دیگری» مانند هرتزوگ؛ رئیس‌جمهور تشریفاتی اسرائیل، دارد. اخیراً اعلام شد که رئيس‌جمهور اسرائيل در آستانه هفتادوپنجمین سالگرد تشکیل دولت اسرائیل، طی سفری دوروزه راهی آمریکا می‌شود. کاخ سفید اعلام کرده که جو بایدن بر «تعهد آهنین» آمریکا به تأمین امنیت اسرائیل اصرار دارد.

بر اساس قوانین سخت‌گیرانه مالکیت در ایالات‌متحده، دولت آمریکا موظف است از اتباع خود حمایت کرده و در این خصوص مداخله کند. طبق قوانین ایالات‌متحده، از سال 1854، مداخله رئیس‌جمهور مستقر به‌منظور حفاظت از جان و دارایی شهروندانی که توسط قدرت‌های خارجی تهدید می‌شوند، الزامی تلقی می‌شود. حتی در مورد شهروندان آمریکایی کشته‌شده، هیچ حمایت یا فشار قابل‌توجهی بر دولت اسرائیل اعمال نمی‌شود. در پرونده شیرین ابوعاقله، عمر اسد، عروه حمد و محمود شالان که همگی شهروندان آمریکایی هستند، هیچ‌کس به خاطر قتل آن‌ها توسط مقامات اسرائیل متهم نشد. بایدن در کنار عدم موفقیتش در حفاظت از شهروندان خود، اجازه دولت او به تأمین مالی‌ای جنبش شهرک‌سازی در اراضی اشغالی توسط مؤسسات خیریه آمریکایی، تناقضی هم ایجاد کرده است. دولت او از یک‌سو جنبش شهرک‌سازی را محکوم می‌کند و از سوی دیگر به‌طور ضمنی آن را تشویق می‌کند.

توماس فریدمن؛ مفسر و ستون‌نویس نشریه آمریکایی نیویورک‌تایمز، نوشت که صحبت از تضاد ارزش‌ها و منافع آمریکا و اسرائیل به معنای تضاد در رویکرد دیپلماتیک دو طرف است و نه همکاری نظامی و اطلاعاتی. ویژگی‌های این اختلاف و شکاف آمریکایی-اسرائیلی در پرونده‌های مختلف کجا ظاهر شد؟ این روزنامه‌نگار آمریکایی؛ برنده جایزه پولیتزر، بدون آنکه نامی از اسرائیل بیاورد، بیان کرد که برخی از متحدان ما اهمیتی به منافع دیگران نمی‌دهند و باور دارند که تنها راه موردقبول، بمباران تأسیسات اتمی ایران و ضعیف و منزوی و تبدیل کردن این کشور به یک هیولا است. دولت بایدن عملاً بازنگری در روابط سیاسی خود با اسرائیل را آغاز کرده است. هرچند فعلاً روابط نظامی و امنیتی با توجه به اهمیت ویژه‌ای که دارد، همچنان مطرح است. فریدمن کابینه نتانیاهو را کابینه‌ای افراطی خوانده و تصریح کرده که دولت بایدن نمی‌تواند با کابینه راست افراطی ارتباط برقرار کند و این مسئله درنهایت ضربه خود را به اراضی ‌اشغالی خواهد زد.